Hüma Hatun

Hümâ Hatun, II. Murad Han'ın hanımı ve Fatih Sultan Mehmed'in validesidir. Fatih Sultan Mehmed'in annesinin kimliği konusunda birbirini tutmayan iddialar ortaya atılmıştır. Bazı Osmanlı tarihçileri İsfendiyaroğulları'ndan Taceddin İbrahim Bey'in kızı Hatice Halime Hatun'u Fatih'in annesi olarak gösterirler. Avrupalı tarihçiler ise bunun Sırbistan Kralı Brankoviç ile İrene Komninos'un kızı Mara olduğunu belirtirler. Hatta Mara'yı annesi olarak kabul eden bazı yazarlar¸ bu kadının Fatih'e Hıristiyanlık akidesini bulaştırdığı gibi saçma bir iddiayı da dillendirdiler.

Bu arada Stella adlı bir İtalyan veya bir Fransız prensesi olabileceği yönünde iddialarda da bulunuldu. Ancak bunlar hiçbir şekilde bilim adamları tarafından ciddi bulunmadı ve bir delile dayandırılamadı. Nihayet Fatih'in annesi olarak ifade edilen bir isim de Hüma Hatun'dur.

Aslında Fatih'in annesinin kim olduğu meselesi türbesindeki bilgilerde gizlidir. Zira o¸ 1449 yılında vefat etmiş ve Bursa'da defnedilmiştir. Buradan hareketle II. İbrahim Bey'in kızının olması mümkün değildir. Zira Hatice Halime Hatun'un II. Bayezid Han devrine kadar yaşadığı ve 1500 tarihinden sonra vefat ettiği bilinmektedir. Bu durumda Fatih'in annesi olması imkân dışıdır.

Diğer taraftan Sırp kralının kızı olan Mara Hatun'un da Fatih'in annesi olma ihtimali yoktur. Çünkü II. Murad Han'ın¸ Mara Hatun ile evliliği 1435 veya 1437 yılında olmuştur. Bu durumda 1432 doğumlu olan Fatih'in bu hanımdan doğmuş olması düşünülemez. Hatta Fatih babasının vefatından sonra ana diye hitap ettiği Mara Hatun'u devlet adamlarından biri ile evlendirmek istemiş ancak o Serez'de bir manastıra çekilmeyi tercih etmiştir. Şayet öz annesi olsa Fatih¸ böyle bir teşebbüse girişmezdi. Keza Mara Hatun da İstanbul'dan ayrılmazdı.

Bu durumda gerek Bursa mahkeme sicillerinden gerekse Peçevi Tarihi gibi kaynaklardan elde edilen bilgiler ışığında Fatih'in annesinin Hüma Hatun olduğu anlaşılır. Babasının adının Abdullah olarak kaydedilmesinden Hüma Hatun'un cariyelikten gelme olup muhtemelen Kafkas asıllı olduğu tahmin edilmektedir.

Hüma Hatun¸ oğlu Mehmed'i 1432'de Edirne Sarayı'nda dünyaya getirdi. Çocukluk yılları Edirne Sarayı'nda geçti. Muhtemeldir ki annesi Hüma Hatun ve sütannesi Hundi Hatun onun yetişmesinde özel bir ihtimam gösterdiler. 1438 yılında ağabeyi Alaaddin ile beraber sünnet merasimleri yapıldı. Şehzade Mehmed 11 yaşına geldiğinde Manisa'ya vali tayin edilince Hüma Hatun da onunla birlikte bu şehre geldi.

Şehzade Mehmed¸ Manisa Sancakbeyliği'ne getirildiği sene¸ ağabeyi Amasya Valisi Şehzade Alaaddin vefat etti. Bu durum üzerine o¸ yegâne veliaht durumuna geldi. II. Murad Han ise gerek büyük oğlunun vefatından duyduğu ıztırap gerekse son yıllardaki bunalımlı hâdiseler sebebiyle saltanatı oğlu Mehmed'e terk ederek Manisa'ya çekildi (1444).

Böylece Hüma Hatun on iki yaşındaki oğlunun ilk saltanatını görme bahtiyarlığına erdi. Valide Sultan olarak Edirne Sarayı'nda yerini aldı. Ancak iki sene sonra II. Murad Han'ın tahtı tekrar devralması üzerine bir kez daha Manisa'ya çekildiler.

İstanbul'u fethedecek ve Peygamber Efendimiz'in övgüsüne mazhar olacak şehzadeyi dünyaya getiren bu mutlu valide¸ oğlunun ikinci kez tahta çıkışını ve feth-i mübini göremedi. 1449 yılında hayata gözlerini yumdu. Türbesi Bursa'da Hatuniye Türbesi denilen yerde yani Bursa Muradiye Camii'nin doğusunda ve yüz metre kadar ilerisindedir. Bu türbeyi Şehzade Mehmed¸ Eylül 1449 tarihinde daha babası hayatta iken vefat eden annesi için yaptırmıştır. Türbenin kitâbesinde şöyle yazılıdır:

"Allah'a hamdolsun bu türbe-i münevvere Mevlâna Sultan'ul-a'zam ve'l-Hakanü'l-muazzam es-Sultan ibni's-Sultan Bayezid Han oğlu Mehmed Han oğlu Murad Han zamanında Allah onun mülkünü ve devletini ebedi kılsın oğlu ve gözünün nuru Rasûlullah sallâllahu aleyhi vesellemin isim ortağı Seyyid Necib Sultan Mehmed Çelebi (Fatih Sultan Mehmed Han)'nin emriyle hatunların ulusu annesi merhume için bina olundu. Allah onun esâs-ı saltanatını muhalled ve erkân-ı devlet ve izzetini müeyyed kılsın. Hicrî 853 (1449)." Bu türbe "Hatuniye Kümbedi" diye adlandırılmaktadır.