Kitap: Beyaz Gemi

Kitabın adı: Beyaz Gemi

Yazar: Cengiz Aytmatov

Yayınevi: Ötüken Neşriyat

Yayın yeri ve yılı: İstanbul/1991

Sayfa sayısı: 174

Yaş aralığı: 14+

İşlenen konular: Dedesinin masalları ile büyüyen bir çocuğun hazin öyküsü…

San-Taş Vadisi adında bir orman köyü… Bu köyde yaşayan ve koruculuk yapan sadece üç aile… Üç ailenin tek oğlan çocuğu… Henüz yedi yaşında. Babası ve annesi ayrı… Babasının bir gemide çalıştığını bilir ve bir gün o gemiye, Beyaz Gemi’ye bir balık olup gitmeyi hayal eder.

Dedesinin anlattığı masallarla büyüyen bu çocuğun iki masalı vardır: Biri kendisinindir ve başka kimse bilmez, ötekini ise dedesi anlatmıştır ona. İsterseniz önce çocuğun dedesinden bahsedelim: Adı Mümin’di ve herkes onu tanır ve ona Kıvrak Mümin derdi. Güler yüzlü ve yardımseverdi. Çok becerikliydi, elinden her iş gelirdi. Boynuzlu Maral Ana’nın soyundan geldiklerine inanır ve Boynuzlu Maral Ana’nın yaşayanlarına da ölmüşlerine de dost olmalarını söylerdi. Boynuzlu Maral Ana masalını torununa o kadar çok anlatmıştı ki torunu yani hikâyemizin kahramanı, bu masalı kelimesi kelimesine ezberlemişti.

O da okula başlayacağı için dedesinin “maşin-mağaza”dan aldığı çantasına bu masalı anlatmıştı. Masal şöyleydi: Çok eski zamanlarda Enesay (Yenisey/Ana Nehir) nehrinin kenarında Kırgız kabilesi yaşardı. Bir gün bu kabilenin yöneticileri Kulçe’nin cenazesini gömerken düşman komşuları tarafından saldırıya uğrar ve bütün kabile mensupları kılıçtan geçirilir. Yalnız, sabahın erken saatinde ağaç kabuğu toplayıp sepet örmek için ormana giden biri kız diğeri erkek iki çocuk kurtulur. Çocuklar ne olduğunu anlayamaz ve kabilelerini yok eden düşmanların peşinden giderler. Çocukların kim olduğunu anlayan düşman kabile, onların öldürülmesini ister. Bu görev, Topal Çopur Nine’ye verilir. Çopur Nine çocukları öldürmek için götürür.

Yavrularını kaybetmiş bir Maral Ana çocukları kendine vermesini söyler. Çopur Nine, bunların insan yavrusu olduğunu ileride onun yavrularını öldüreceklerini söylese de Maral Ana çocukları alır. Aradan uzun yıllar geçer. Çok zengin anlı-şanlı bir Buğu ölünce her şey tersine döner. Buğu’nun çocukları babalarının anısına bir maral öldürüp boynuzunu da babalarının mezarının başına dikerler. O günden sonra maralların öldürülmesi hızlanır. Boynuzlu Maral Ana da bir daha dönmemek üzere Isık-Göl’ü terk eder.

İşte Kıvrak Mümin’in masalı böyledir. Bir gün Boynuzlu Maral Ana’nın döneceğine inanmaktadır çocuk ve dedesi ki gerçekten de Maral Ana döner. Ancak bu kez de Orozkul, çocuğun halası Bekey’in kocası, onları öldürecektir. Orozkul, çocuğu olmadığından dolayı Bekey’e çok kötü davranmaktadır. Kıvrak Mümin’in elinden bir şey gelmemektedir. Orozkul, orman korucusudur ancak insanlara rüşvet karşılığı kaçak odun kesmektedir. Boynuzlu Maral Ana’yı görünce onu öldürmek ister. Bunu Kıvrak Mümin’e yaptırır. Çocuk, Maral Ana’nın öldürülmüş olduğunu görünce dayanamaz. Artık Beyaz Gemi’ye gitmek için balık olmanın zamanı gelmiştir. Çaya gider, suya girer. Ancak onun çay boyunca yüzüp gittiğini kimse bilmez…