Kitap: Selçuklular Macera Dolu Anadolu

Kitabın adı: Selçuklular

Yazar: Metin Özdamarlar

Yayınevi: Eğlenceli Bilgi

Yayın yeri ve yılı: İstanbul/2023

Sayfa sayısı: 168

Yaş aralığı: 14+

İşlenen konular: bilgi, sevgi, iyilik, dayanışma, yiğitlik, kahramanlık…

Bilindiği üzere, Türklerin ana vatanı Orta Asya’dır. Buradan dünyanın farklı coğrafyalarına yayılan Türkler, 2000 yıldır tarih sahnesindedir. Dolayısıyla Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın ifadesiyle “Türkler olmadan dünya tarihi yazılamaz.”

Selçuklular, Türk tarihi içerisinde “köprü” vazifesi görmüşlerdir. Anadolu’daki Türk varlığı onlar sayesinde güçlenmiştir. Yine Anadolu’nun neresine giderseniz gidin, onların izini görmek mümkündür. Burada yazarın şu tespitine katılmamak mümkün değil: “Osmanlı üzerine çok sayıda kitap yazılırken, araştırma yapılırken, dizi ve film yapılırken Selçuklu için bunu söylemek -maalesef ki- pek mümkün değildir.” Bu eksikliği fark eden Özdamarlar, Eğlenceli Tarih serisine Selçukluları konu edinmiş ve iyi de olmuş.

Selçukluları biz Büyük Selçuklular (1040-1157) ve Türkiye Selçukluları (1075-1308) olarak biliyoruz ancak Selçuklular yaşadıkları coğrafyalara göre Irak, Kirman ve Suriye Selçukluları gibi kollara da ayrılmışlardır.

Büyük Selçukluların atası Selçuk Bey’dir. Zeki ve yiğit bir komutan olan Selçuk Bey, Kınık Boyu’nu (Şunu hatırlatmak isteriz ki Selçuklular 24 Oğuz Boyu’ndan biri olan Kınık Boyu’na mensuptur.) Cend şehri civarına göç ettirir. Selçuk Bey, burada özellikle Karahanlılar ve Gaznelilerle mücadele eder.

Vefatından sonra beyliğin başına Arslan Yabgu, daha sonra da Tuğrul ve Çağrı Beyler geçer. Selçukluların hedefinde Anadolu vardır. Çağrı Bey’in oğlu Alp Arslan, bu hedefi gerçekleştirir ve 1071’de Anadolu kapılarını Türklere açar.

Son Selçuklu sultanı, Sencer (1119-1157) olur. Onun ölümüyle Büyük Selçuklu Devleti sona erer.

Türkiye Selçukluları, Süleyman Şah’ın öncülüğünde İstanbul’a kadar gelir. İznik’i alır (1075), burayı başkent yapar. Böylece Türkiye Selçukluları resmen kurulmuş olur.

Süleyman Şah’ın vefatından sonra tahta I. Kılıç Arslan (1092-1107) geçer. Haçlı Seferleri onun zamanında başlar.

Türkiye Selçuklularının en parlak dönemi, Alâeddin Keykubad (1220-1237) Dönemi’dir. Onun zamanında ülke siyasî ve kültürel yönden büyük gelişmeler göstermiştir.

Türkiye Selçuklularının son hükümdarı II. Mesut (1302-1308)’tur. Onun vefatıyla Türkiye Selçukluları resmen sona erer.

Kitap, buraya kadar yapmaya çalıştığımız değerlendirmenin ardından, “Selçuklu Savaşları” başlığı altında, yapılan savaşlara ayrıntılarıyla yer veriyor. Biz burada bu savaşlara değil de o dönemdeki ilim ve kültür faaliyetlerine kısaca değinmek istiyoruz.

Selçuklularda ilim denildiğinde aklımıza Nizamülmülk geliyor. Bu büyük devlet adamı, yaklaşık 30 yıl görev yapmış ve yaptıklarıyla da Türk-İslâm tarihine ölümsüz bir damga vurmuştur. Onun eserlerinden en önemlisi -şüphesiz- Nizamiye Medreseleridir. Nizamiye Medreselerinin kuruluş amaçlarını şöyle sıralayabiliriz:

Devletin farklı kademelerinde görev yapacak devlet adamları yetiştirmek, zeki ancak yoksul öğrencilere eğitim vermek, medreseleri birer kültür merkezi yapmak, nitelikli din adamları yetiştirmek.

Eğlenceli görselleriyle dikkatimizi çeken Selçuklular, yukarıda anlatmaya çalıştıklarımızın dışında pek çok bilgiye yer vermiş. Selçukluları yakından tanımak isteyenler için güzel bir çalışma. Şimdiden iyi okumalar…