Saliha ve Mihrimah Sultan

Saliha Sultan

Sultan II. Mahmud’un kısa ömürlü kızlarındandır. 17 Nisan 1811’de, Aşub-i Can Kadın’dan dünyaya gelmiştir. Doğmadan önce hazırlanan doğum eşyası hazineden, Aşub-i Can Kadın’ın dairesine gönderilmiştir. Doğunca kutlamalar yapılmış ve devlet erkânına şerbetler sunulmuştur. Babası II. Mahmud’a tebrik ve teşekkür mektupları gelmiştir.

II. Mahmud, kızı 23 yaşına girince onu, Tophane Müşiri Gürcü Halil Rifat Paşa ile evlendirmek üzere harekete geçmiştir. Sadrazama bir hatt-ı hümayun göndererek nişan ve nikâh hazırlıklarına başlamasını bildirmiştir. Kısa zamanda cihazı/çeyizi hazırlanan Saliha Sultan’ın düğün töreni, 1834 yılı Mayıs ayının bir Cumartesi günü, Dolmabahçe Sarayı’nın bulunduğu meydanda düzenlenmiştir.

Saliha Sultan, düğününün tertiplendiği yerden Gelin Alayı eşliğinde alınarak, ikameti için tahsis edilen Fındıklı Sarayı’na getirilmiş ve böylece düğün merasimi sona ermiştir. Bu evliliğinden Abdülhamid, Cavid ve Asaf Mahmud Celâl adıyla üç erkek çocuğu, Ayşe Sıdıka adıyla da bir kız çocuğu dünyaya gelmiştir.

Oğlu Abdülhamid’i erken yaşta kaybetmiştir. Arkasından da babası II. Mahmud’u ebediyete yolcu etmesi zatına çok ağır gelmiş ve üst üste yaşadığı bu iki acının üzüntüsünü kaldıramamıştır. Nihayetinde, 32 yaşındayken, 6 Şubat 1843 tarihinde kendisi de baki âleme göç etmiştir. Nahif bedeni, Sultan II. Mahmud’un Divanyolu’ndaki türbesine emanet edilmiştir.

Mihrimah Sultan

Sultan II. Mahmud’un henüz hayatının baharındayken fani dünyadan göçen kızlarındandır. 29 Haziran 1812 tarihinde Hoşyar Kadın’dan doğmuştur. Padişah’ın emriyle veladeti Memalik-i Osmaniye’nin her tarafına ilan edilmiştir. Babasının takdiriyle 1835’te Kaptan-ı Derya Ferik Mehmed Said Paşa ile nişanlandı, bir sene sonra da -24 yaşındayken- evlendirildi.

Nikâhı, devlet adamları ve ulemanın huzurunda Topkapı Sarayı’nda kıyıldı. Düğün çeyizi, Bayezid’deki seraskerlik dairesinde hazırlandı ve törenle evlenen çiftlerin oturacakları İzzetâbâd Sahilsarayı’na iletildi. Düğün merasimi ve tertiplenen şenlikler, 28 Nisan 1836 tarihinde başladı.

Gösteriler, aynen Saliha Sultan’ın düğününde olduğu gibi, Dolmabahçe Sarayı’nın üst tarafındaki meydanda yer alan Bayıldım Kasr-ı Hümayunu’nda düzenlendi. Eğlenceler, sekiz ila on gün sürdü. Düğün vesilesiyle İstanbul kandillerle süslenmiş, ülkenin her yanından gelecek davetlileri ağırlamak için çadırlar kurulmuş, düğünü seyre gelen insanları eğlendirmek maksadıyla cambaz ve fişek gösterileri ile çeşitli oyunlar icra edilmiştir.

Bunların yanı sıra misafirlere yemekler ikram edilip hediyeler dağıtılmıştır. Nihayet Mihrimah Sultan, muazzam bir gelin alayı eşliğinde, İzzetâbâd Sarayı’na gönderilmiş ve düğün töreni 5 Mayıs 1836’da tamamlanmıştır.

Ne var ki Mihrimah Sultan’a evlilik yaramamıştır. Sultan II. Mahmud, düğünden bir zaman sonra, Damat Said Paşa’yı vazifesinden azlederek Bursa’ya göndermiştir. Bu hal, Mihrimah Sultan ile annesi Hoşyar Kadın’ı ziyadesiyle üzmüştür. Hoşyar Kadın’ın araya girmesiyle Said Paşa, Padişah tarafından bağışlanıp yeniden İstanbul’a dönmüştür.

Çiftin, 3 Temmuz 1838'de, Sultanzade Abdullah isminde bir çocukları dünyaya gelmiştir. Ancak Mihrimah Sultan’ın duyduğu sevinç ve saadet yılları uzun sürmemiştir. Muhtemelen o devrin yaygın hastalıklarından olan vereme yakalanarak, 31 Ağustos 1838’de, 26 yaşındayken hayata veda etmiştir.

Zayıf bedeni, büyükannesi Nakşidil Sultan’ın Fatih’teki türbesine gömülmüştür. Mihrimah Sultan’ın genç yaşta vefat etmesi tüm hanedan, harem ve devlet mensuplarında derin üzüntüye yol açmıştır. II. Mahmud, kızının ruhunu hoşnut etmek ve adını yaşatmak için 1838’de Eyüp’teki Nişancılar Camii’nin duvarına Sultan Mahmud Çeşmesi’ni inşa ettirmiştir.

Validesi Hoşyar Kadınefendi ise 1840’ta Kasımpaşa Elhac Mahallesi’ndeki çeşmeyi, 1844-1845’te Burgaz’daki medrese ve camiyi, 1844’te Bozok Sancağı’ndaki cami ve medreseyi bina ettirmiştir.