Bekir Oğuzbaşaran ya da “Gazel Baba”

Divan şiiri Osmanlı Dönemi’nde saray çevrelerinde yaygın olan bir şiir türüydü. Osmanlının tarih sayfalarında yerini alması ve harf inkılâbının ardından bazı edebi gelenekler de rafa kaldırılmış oldu. Artık devlet büyükleri için kasideler yazılmıyor.

Divan oluşturacak şairler çıkmıyor. Serbest nazımla her düz yazıyı şiir addetmeye başladık. Ne hece ne kafiye ne uyak. Şiire benzeyen tek tarafı satırların ayrı ayrı yazılıyor olması. Herhangi bir düz yazıyı satırlar halinde ayrı ayrı yazın şiir olsun.  Bu metnin şiir olmadığını söyleyebilmeniz mümkün değildir. Çünkü her yiğidin bir yoğurt yiyişi, her şairin de bir şiir anlayışı vardır. Bunu da anlayışla karşılıyoruz.

Oysa divan şiirinde aruz vardı, kafiye, hece,  anlam, uyum, ses benzeşmesi vardı. Yani şiiri şiir yapan bütün unsurlar ‘efradını cami, ağyarını mani’ biçimde kendisini gösteriyordu.

Osmanlı medeniyetinin tarihten silinişi ile divan şiiri geleneği de yer ile yeksan oldu.  Harf inkılâbı ile geçmişin sanatı, edebiyatı ile bağlarımız koptu. Geçmişte yazılanları anlayamadığımız gibi o şiirlere nazire bile yazamıyoruz.

Divan şiirinin en önemli eserleri olan gazeller ve türevleri olan müstezatlar, musammatlar, dergilerden defterlerden kitaplardan neredeyse silindi.  Yeni nesiller o güzellikleri tanımıyor. Yeni nesiller okudukları serbest nazımlı şiirleri yaşayan tek tip şiir olduğunu sanıyor, anlamakta zorlanıyorlar. İki şairin birlikte hazırladığı müşterek gazeller, âşıkane, rindane, nâ- tamam gazellerin adlarını bile unuttuk.

Bu şiir kıtlığı içerisinde son yıllarda eski şiirin rüzgârı ile şiirler yazan şairlerden birisi şüphesiz Bekir Oğuzbaşaran’dır. Bekir Oğuzbaşaran’ı ben 1970’li yıllarda tanımıştım. Aradan geçen uzun zaman sonra yeniden hatırlayıp görüştüğümüz Bekir Oğuzbaşaran ve şiirinin geçmişle bağlantılı şiir metodolojisinin bir şekilde yaşadığına yaşatıldığına şahit oldum.

Sosyal Medya’da yayınladığım, bir fotoğraf beni çok eskilere götürdü.  Fotoğrafta merhum Mehmet Akif İnan, Mustafa Miyasoğlu ve Ali Nar ile halen hayatta olan Prof. Dr. İhsan Süreyya Sırma, eski Erzincan milletvekili Tevhit Karakaya ve bendeniz yer alıyoruz. 

Hafızamdan silinen bir kişi daha var. Kim olduğunu Bekir Oğuzbaşaran ile bir telefonda yaptığımız görüşmede ortaya çıkmıştı.  O genç kişi Bekir Oğuzbaşaran’dan başkası değildi. Tabidir ki fotoğraftaki insanların hemen hepsi gençlik çağlarındaydılar.

Dostluğumuz o yıllara dayansa bile. Bekir Oğuzbaşaran: “Biz kalubela’dan beri tanışırız” demişti. El-hak doğrudur. Biz, ruhlar âleminde aynı soruya muhatap olmuş, aynı soruya aynı cevapları vermişiz belli ki.

Bekir Oğuzbaşaran şairdir mesnevi, gazel rubai, yazar. Bu tavrı sebebiyle üzerine ölü toprağı saçılmış eski şiirimizin yeniden dirilişine vesile olduğu için Bekir Oğuzbaşaran’ı kutluyorum.

Bir ara kendisine “Gazel Baba” diye hitap etmiştim. Hakikaten yazdığı gazelleri de kendisi de gazel babası bir şairdir.  Dergilerde gazetelerde severek okuduğum şiirlerinden sonra kendisinden imzalı olarak aldığım  “Aşk ile” isimli kitabını ve gazellerini inceledim. Şair Oğuzbaşaran’ın inancı düşüncesi hissiyatı tarihten süzülerek bu güne aktarılmış şiirlerden demetler oluşturmaktadır. Geçmişle gelecek arasında köprüler kuran, dün ile bugünü birbirine bağlayan geleneği yaşatan şiirlerini gördükçe heyecanlanmamak mümkün değil. Bekir Oğuzbaşaran, nitelikli şiirleriyle bir divan şairinin günümüze aksetmiş halidir.

Kayseri’de doğan şair Oğuzbaşaran’ın şiiri eteklerinde yaşadığı Erciyes gibidir. Zirvelerinde karı ve buzu, yaylasında çiçeği,  başından sisi eksik olmaz. Hayatın her safhasından renkler oluşturur mısralarını. Sesi ve nefesi sayfalar arasından yaylaların bin bir çeşit çiçeğinden ıtırlar taşır.

Oğuzbaşaran’ın hayatı edebiyatla iç içe geçti. Edebiyat sevgisini binlerce öğrencisine taşıdı. O güzellik çeşmesinden içirdi. Edebiyatı edep olarak bildi. Batılı tasvir etmek yerine iyiyi ve güzeli anlattı. Rengârenk duygularını yazdı çizdi. O renkler hiçbir zaman adına ant içilen kalemin çizgisini aşmadı.

Bekir Oğuzbaşaran’ın şiiri kısır bir döngü içerisinde geçmişin ihtişamlı şiirini arayan edebiyatımızın sorularına bir cevaptır. Geçmişle geleceği buluşturma çabasıdır. Şiirimize yapılan bir umut aşısıdır.  Divan şiirinin yeniden yeşermesine, aralanan bir kapıdır.

Onlarca şiir kitabı deneme ve incelemelerinde hocalığını da konuşturur Bekir Oğuzbaşaran şiirinde dersler verir. Yeni yetişecek şairlere eski şiirin tadını ve lezzetini öğreterek tattırır. İşte ibadet aşkıyla yazdığı, şiir anlayışını da yansıtan bir şiiri:

ŞİİR GAZELİ

Her Arap harfli yazı, mutlak hüsn-i hat değil

İbâdet eder gibi yazmayan hattat değil

İnsanlara bediî/estetik haz vermeyen

Yazılı-sözlü metin, salt edebiyat değil

Elde edilen ürün, birbirinin aynıysa

Zanaat olsa dahi, bir güzel sanat değil

Lûgat paralamasın, şâirim diyen kimse

Sözü yokuşa sürme, şiir bir lûgat değil

Şiirle şuur kökteş, ancak anlamdaş değil

"Şâirlik bilgeliktir", bir çeşit galat değil

Istırap deryâsına dalmayan şâir olmaz

Nîmetlere garkeden maddî saltanat  değil

Her ne yapıyorsanız, en güzelini yapın

Üstünkörü yapana, dünyâlar rahat değil...

Bekir Oğuzbaşaran, hocalığını şiirlerine de taşır. Geçmişle gelecek arasındaki köprülerin sağlam olabilmesi için  eğitimini şiirlerinde de sürdürür. Bir edebiyat hocası şairden de ancak bu beklenebilir.

NEV GAZEL

İlkin kasîdeden doğmuş tegazzüle denir

Dîvanlardan sonra yazılan gazele denir

Günümüz Türkçesiyle beş berceste beyitle

Aruz olmadan söylenen güzele denir

Heceyle de olabilir, serbest vezinle  de

Şâirin incilerinden en özele denir

Beş ilâ on beş beyit arasında yek-âvâz

Sayısal olmaktan ziyâde sözele denir

Nev gazel, nîv gazel, yeni gazel, lirik şiir

Petekten hâlis bal, süzüle süzüle gelir...