3. Mustafa’nın Saadetli Kızı Beyhan Sultan

Sultan III. Mustafa’nın kızlarından bir başkasıdır. Âdilşah Kadınefendi’den 15 Aralık 1765 tarihinde dünyaya gelmiştir. Diğer çocuklarının doğumlarında olduğu gibi, Beyhan Sultan’ın doğumunda da babası III. Mustafa, sevinç ve memnuniyetini, saray ahalisine in’am ve ihsanlar dağıtarak göstermiştir.

Diğer kardeşlerinin aksine, Beyhan Sultan’ın evliliğe adım atması gecikmiştir. 19 yaşına girdiği halde evlenememiş olmasından bilhassa annesi Adilşah Kadın rahatsızlık duymuş ve Padişah I. Abdülhamid nezdinde yoğun baskılarda bulunarak yeğenini baş göz etmesini talep etmiştir.

Bunun üzerine Sultan I. Abdülhamid, sadrazama bir hatt-ı hümayun göndererek durumla ilgilenmesini ve merhum biraderinin kerimesinin izdivacı için tez zamanda bir hâl çaresi husule getirmesini emretmiştir.

Nitekim I. Abdülhamid, yeğeni Beyhan Sultan’ı, 1784 yılında Halep Valisi, eski Silâhdar Çelik Mustafa Paşa ile izdivaç ettirmeye muvaffak olmuştur. Düğünü, kendisine tahsis edilen Çiftehavuzlar'daki sarayda gerçekleşmiştir. Beyhan Sultan’ın bu evlilikten, Hatice Sultan isimli bir kızı olmuştur.

Amcası I. Abdülhamid ve kardeşi III. Selim, Beyhan Sultan’a geniş mukataa arazileri vermişlerdir. Böylece Beyhan Sultan’ın, refah ve saadet içerisinde göz kamaştırıcı bir hayat sürmesini sağlamışlardır. Bilhassa, ayrı annelerden olmalarına rağmen kendisini çok seven kardeşi III. Selim’in, bundaki payı çok fazladır. III. Selim, kendisini sık sık ziyaret eder, birlikte hoş sohbetler edip zevkli ve eğlenceli vakitler geçirirlerdi.

Elbette burada, annesinin yokluğunda kendisine manevî annelik yapan Sultan II. Mahmud’un eşlerinden Hoşyar Kadınefendi’nin, hayatının sonuna değin esirgemediği destek ve himayesini de unutmamak gerekir.

Hibetullah ve Şah Sultan’a nazaran daha uzun ömürlü olan Beyhan Sultan, 1824 yılı 7 Kasım’ında, 59 yaşındayken ebedî âleme yolcu edilmiştir. Kabri, Eyüp’teki Mihrişah Valide Sultan Türbesi’ndedir. Beyhan Sultan’ın mührü sade olup üzerinde sadece “Beyhan Sultan” yazılıdır.

Beyhan Sultan da zengin ve varlıklı sultanlardan biriydi. Beşiktaş civarında Eski Çırağan Sarayı yerindeki sahil sarayının yapılması, 1791-1795 arasında dört yılda gerçekleşmişti. 1804’te inşaatı tamamlanan Akıntıburnu veya Arnavutköyü Sahil Sarayı çok daha muhteşemdi.

Beyhan Sultan, hayrat olarak İstanbul’a iki çeşmeyi yadigâr bırakmıştır: Bunların ilki, 1801’de Kuruçeşme Camii ve hamamının arkasına yaptırdığı Beyhan Sultan Çeşmesi’dir. İkincisi de 1804’te Akıntıburnu kıyısına bina ettirdiği Beyhan Sultan Çeşmesi’dir.

Bu çeşme, Semavi Eyice’nin ifadesiyle, Batı sanatının tesiri altında meydana getirilmesine rağmen Boğaziçi’ne güzellik katan bir eserdir. Ayrıca 1817’de Hırka-i Şerif’teki Mesih Paşa Çeşmesi’ni tamir, Rumelihisarı Muvakkithanesi’ni ihya ettirmiştir.

Beyhan Sultan adına kayıtlı 10 Haziran 1804, 27 Nisan ve 18 Kasım 1805, 29 Haziran 1808, 02 Ağustos 1810, 03 Temmuz 1815, 02 Eylül 1818 ve 23 Haziran 1824 tarihli sekiz adet vakfiye bulunmaktadır.