Torunların Eğitiminde “Nene ve Dedeler”

Büyükanneler ve büyükbabalar, torunları tarafından sürekli sevilmek ve onların ilgisini çekmek için aşırı kollayıcı bir tutum içine girerler. Büyükanne ve büyükbabanın torunlarına karşı bu kadar hoşgörülü olmalarının psikodinamiğinde; zamanında kendi çocuklarına gösteremedikleri ilgi ve sevgiyi torunlarına göstermeye çalışması yatmaktadır.

Her istediği alınan ve yapılan bu çocuklar, okula geldikleri zaman büyük problemler yaşarlar. Yaş ve seviyelerine uygun sorumlulukları yerine getiremedikleri gibi toleranslı bir ortamda şımarık büyüyen bu çocuklar, arkadaş ilişkilerinden tutun da paylaşmaya kadar büyük sıkıntılar yaşarlar.

Derslerde şımarıklık yapıp ders dinlemeyen, uyarıldığı zaman duygusallaşan bu çocuklar, evde ödevlerini yapmadıkları gibi çoğu zaman da ödevlerini anne babalarına yaptırmaya çalışmaktadırlar.

Okulda sürekli şikâyet edilen bir öğrenci ile yaptığım görüşmede, çocuğun anne babasından çok ikinci katta oturan büyükanne ve büyükbabasıyla birlikte kaldığını öğrendim. Bu çocuk hakkında sınıf kurallarına uymamaktan tutun da arkadaş ilişkilerine kadar pek çok konuda şikâyet geliyordu.

Kısacası; şımarık yetiştirilmiş, mızmız ve kural tanımayan bir çocuktu. Öğrencinin annesiyle yaptığım görüşmede anne de aynı konulardan şikâyetçiydi. Anne, çocuğa söz dinletemedikleri gibi büyükbabaya da çocuk hakkında bir şey anlatamadığını söyledikten sonra şöyle devam etti:

“İlk çocuğumuz olduğu için oğlumuza büyükbabanın ismini koyduk. Her şey başlarda güzel giderken oğlum zamanla bizim sözlerimizi dinlememeye başladı. Bir görev verdiğimizde ya da sıkıştığı zaman hemen yukarı kaçmaya çalışır. Oğlum sadece yatmak için eve gelmekte, okula giderken harçlık vermediğimiz zaman da “Amaann! Vermezseniz vermeyin, ben de gidip dedemden alırım!” demektedir.

Hatta oğlum öyle bir hâle geldi ki söz dinlememenin yanında yalana da başvurmaya başladı. Eşimle ne yapacağımızı şaşırdık, iki arada bir derede kaldık. Çocuğa fazla yüz vermeme konusunda babama bir şey desek bu sefer de o kırılıyor. Yani anlayacağınız, yukarı tükürsek bıyık, aşağı tükürsek sakal.”

Büyükanne ve büyükbabayla büyüyen çocuklarda genelde disiplin problemi yaşanmaktadır. Bu tür çocukların disiplin eğitiminde tutarlılık ilkesi bozulmaktadır. Bu çocuklar, anne babalarının sözlerini fazla dinlemezler. Anne babalarının kararlarını fazla dikkate almadıkları gibi, ceza geleceğini anladıkları zaman da ya büyükanne-büyükbabanın yanına kaçar ya da sizi onlara şikâyet etmekle tehdit ederler.

Çocuklara verilecek eğitimin başında özgüvenlerini geliştirmek adına onlara sorumluluk vermek gelir. Ne yazık ki bazı büyükanne ve büyükbabalar torunlarını yanlarına çekerek, onların almaları gereken sorumlulukları aldırmamakla sosyal hayatını da olumsuz etkilemektedirler. Genelde verdikleri cevap da “Bırak, oynasın; sen hiç çocuk olmadın mı?”dır.

“Oğlum, kalk; ders çalış.” desen büyükanne ya da büyükbaba; “Bırak, biraz daha oynasın.” der. “Kızım, annene biraz yardım et.” deseniz “O daha çocuktur, ne anlar o ev işlerinden.” derler.

Çocuğa uyarı adına kızmak isteseniz karşınızda büyükanne ya da büyükbabayı bulursunuz. Eğitim adına ceza vermek isteseniz, uygulanmamak üzere büyükanne ve büyükbaba tarafından kaldırılır. Ya da her şeyi kendilerine çevirmeye çalışırlar. “Siz beni istemiyorsunuz, beni sevmiyorsunuz, siz aslında bana bağırmak istiyorsunuz…” gibi duygusallıklara başlarlar. Ya, anneciğim babacığım, ben size kızmıyorum deseniz de “Tamam tamam…” diyerek cümlenizi bitirtmezler.

Çocuk eğitiminde olay bu sefer farklı bir boyuta çekilir. Bu durumda anne veya baba, büyükanne ve büyükbabayı kırmamak için özen gösterirken büyükanne ve büyükbaba da çocuğunuzun "hayır"larının tümüne "evet" diyerek aşırı hoşgörülü bir yaklaşım içine girerler.

Disiplin sorunları (bir yanda disiplin verilmeye çalışılırken diğer yanda hoşgörü), eğitimde çocuk üzerinde olumsuz etki yapmaktadır. Bunun yanında çocuğun anne baba ile özdeşim kurması da olumsuz olacaktır.

Anne babanın eğitim adına koyduğu kuralları çocuk, büyükanne veya büyükbabaya şikâyet ederek kaldırmaya çalışacaktır. Anne baba da büyükannenin ve büyükbabanın üzülmemesi ya da alınmaması için koyduğu kuralları kaldırmak zorunda kalacaktır. Bu tür çocuklara da -diğer çocuklar gibi- disiplin eğitiminde kararlı ve tutarlı olunması gerekir.

Verilecek olan eğitimde tutarlı olunduğu kadar uygulamada da kararlı olunması gerekir. Anne babanın verdiği kararlar, büyükanne ya da büyükbaba tarafından kaldırılmamalıdır. Kaldırıldığı zaman çocuk bunu, daha sonraları kendi işine geldiği şekilde çok iyi kullanacaktır.

Bu Çocukların Eğitimi için Neler Yapılmalı?

1. Çocuk eğitiminde büyükanne ve büyükbabayı dışlamak yerine tecrübelerinden ve fikirlerinden faydalanılmalı.
   
   
2. Çocuğun terbiye ve disiplin eğitiminde en başta sorumlu kişilerin anne babaların kendileri olduklarını unutmamalı.
   
   
3. Büyükanne ve büyükbabayla olumlu iletişime geçilerek çocuk eğitimi konusundaki tutarlılığın önemi onlara anlatılmalı.
   
   
4. Ailede büyükanne ve büyükbabayı da içine alan bir ev içi kurallar belirlenerek herkesin bu kurallara uymada gereken hassasiyeti göstermesi istenmeli.
   
   
5. Anne babanın saygınlığının çocuğun gözünde azalmaması için büyükanne ve büyükbaba çocuk eğitiminde ön planda olmamalı.
   
   
6. Büyükanne ve büyükbabalara, çocukların sorumluluk duygularının gelişmesi için çocukların üzerine fazla düşülmemesi ve toleranslı davranılmaması gerektiği anlatılmalı.
   
   
7. Çocuğa verilen cezaların kaldırılması konusunda büyükanne ve büyükbabadan aracı olmamaları ya da kendi otoritelerini kullanarak kaldırılmasına müsaade etmemeleri gerektiği hatırlatılmalı.
   
   
8. Kendilerini kullanmak isteyen çocuklara karşı, anne baba kadar büyükanne ve büyükbaba da dikkatli olmalı.
   
   
9. Evde anne baba, büyükanne ve büyükbaba birbirlerinin rollerini yapmamalı ya da rol değişikliklerine gitmemeli.
   
   
10. Doğrular her zaman ve her yerde aynı ise yanlışlara verilecek tepkiler de her zaman ve her yerde aynı olmalı.
    
    
11. Çocukların her istediğini almama ve ikili davranışlara müsaade edilmemesi konusunda iş birliği içinde olunmalı.
    
    

Çocuğa verilecek ödül ve cezalarda kararlı ve tutarlı olunmalı.