Kitap: Orhan Gazi Geliyor

Kitabın adı: Orhan Gazi Geliyor

Yazar: Metin Özdamarlar

Yayınevi: Eğlenceli Bilgi

Yayın yeri ve yılı: İstanbul/2020

Sayfa sayısı: 150

Yaş aralığı: 14+

İşlenen konular: çalışkanlık, cömertlik, liyâkat, ileri görüşlü olmak, dine ve devlete hizmet…

Orhan Gazi, Osmanlı padişahları arasında tahta geçişte ikinci, tahtta kalma süresinde ise üçüncü padişahtır. 37 yıl hükümdarlık yapmıştır. (Uzun süre tahtta kalan diğer padişahlar: Kanûnî Sultan Süleyman 46 yıl, IV. Mehmet 39 yıl.)

Kaynaklara göre Orhan Gazi orta boylu, mavi gözlü ve kumral sakallıydı. Yumuşak huylu, şefkatli ve merhametliydi. Örgütleyici bir yöneticilik anlayışı vardı. Devlet işlerinde planlı hareket ederdi. Çok çalışkandı. Az yer, az uyur; zamanının büyük çoğunluğunu çalışmaya ayırırdı.

Son derece disiplinli idi. İleri görüşlüydü ve devletin bekasını her şeyin üstünde tutardı. Çok cesurdu. Düşmanları bile onun bu özelliğini binlerce kilometre uzakta anlatırdı. İlme büyük önem verir, ilim adamlarını korur ve onları desteklerdi.

Askerlerine de ayrı bir değer verir, onların her türlü ihtiyacı ile yakından ilgilenirdi. Hayırsever bir insandı. Osmanlı şehirlerini hiçbir dil, din, ırk ve mezhep ayrımı yapmadan, insanların faydalanabileceği hayır kurumları ile donatmıştı. Hatta onun zamanında fakirlik kalkmış, zekât ve sadaka verilecek insan bulunamaz hale gelmişti.

Yukarıda kimi özelliklerinden bahsettiğimiz Orhan Gazi, uzun süren hükümdarlığında 16 bin kilometrekare olan Osmanlı topraklarını yaklaşık altı kat artırarak 95 bin kilometrekareye çıkarmıştır. Daha da mühimi, Osmanlı Beyliği onun zamanında Osmanlı Devleti olmuştur.

Orhan Gazi’nin yukarıda saydığımız özelliklerine ek olarak -husûsen sınavlara hazırlanan öğrencilere faydası olabileceği düşüncesiyle- şu bilgileri madde madde yazmakta fayda olacağı kanaatindeyiz:

a) Osmanlıda ilk Divan teşkilatını o oluşturmuştur.

b) Osmanlıda askerî teşkilatın ilk tohumlarını o atmıştır.

c) İlk medrese onun zamanında kurulmuştur. İznik’te 1331’de kurulan bu medresenin meşhur hocası Davûd-u Kayserî’dir. Davûd-u Kayserî, günlük 30 akçe gibi, o zamanın çok yüksek bir ücretine bu medresede ders vermiştir.

ç) İlk gümüş Osmanlı parası onun zamanında bastırılmıştır.

d) Bursa onun zamanında fethedilmiştir.

e) Osmanlı padişahları arasında “sultan” ünvanını ilk defa Orhan Gazi kullanmıştır. (Burada dikkat edilirse ünvan kelimesi unvan değil ünvan şeklinde yazıldı zira TDK aldığı son kararla bu kelimeyi artık “unvan” değil, “ünvan” şeklinde yazmaktadır; bu da öğrencilerimize bir katkı olsun.)

Metin Özdamarlar tarafından kaleme alınan Orhan Gazi Geliyor adlı çalışma Giriş ve Kaynakça ile birlikte yirmi dokuz bölümden oluşuyor. Kitap, yazarın bu türde kaleme aldığı diğer çalışmalarında olduğu gibi, bol karikatürlü; bu durum bir tarih kitabının okuru yoran ağır anlatımını kırıyor. Kitabın boyutu da diğer bir güzelliği. Kitap, rahat taşınabilecek tarzda tasarlanmış. Yazarın anlatımı / üslûbu da okumayı kolaylaştırıyor ve akılda kalıcılığı artırıyor.

Giriş bölümünü takip eden Orhan Gazi’nin Gizli Defteri bölümünde (s. 14-31) yazar, Orhan Gazi’nin ağzından Kayı Boyu’nun o yıllardaki yaşam tarzını, Osmanlı Beyliği’nin ilk yerleşkesi Söğüt-Domaniç bölgesini anlatıyor.

Orhan Bey Evleniyor bölümünde Orhan Gazi’nin eşi Nilüfer Hatun’u tanıyoruz.

Tarihler 1320’yi gösterdiğinde ise Orhan Gazi babası Osman Bey’in yerine tahta geçiyor. İlk olarak babasının hayallerinden biri olan Bursa’yı fethediyor. Bursa’dan sonra sıra İznik’e geliyor. Pelekanon Savaşı ile İznik de Osmanlı topraklarına katılıyor; ardından da İzmit…

Bilindiği üzere, İzmit’in diğer adı Kocaeli’dir ki bu isim, Orhan Gazi’nin silah arkadaşlarından Akçakoca’nın adına verilmiştir. Orhan Gazi, bir taraftan fetihlerle uğraşırken diğer yandan da fethedilen yerlerin imar ve ilim yönüyle de meşgul oluyor. Yine bu dönemde Karesioğulları Beyliği Osmanlı Devleti’ne katılıyor.

Orhan Gazi, devletin sınırlarını Bizans İmparatoru Kantakuzen’in kızı Theodara ile evlenerek Rumeli’ye taşımıştır. Osmanlı Devleti’nin buradaki başarılarında Orhan Gazi’nin oğlu Süleyman Paşa’yı da hatırlamak gerekir.

Beylikten devlete uzanan yolda Orhan Gazi önemli bir başarı ve görev üstlenmiştir. Orhan Gazi Geliyor’da bizlere bu büyük devlet adamını hatırlatan, bilmediğimiz yönlerini tanıtan yazarı da tebrik etmek isteriz.