Çelebi Mehmed’in Hayırlı Kızı Selçuk Hatun

Beşinci Osmanlı padişahı Çelebi Mehmed’in yedi kızından biridir. Annesi, Kumru Hatun’dur. 1407’de Amasya veya Merzifon’da doğdu. Çocukluk yılları, Osmanlı’nın en buhranlı dönemi olan Fetret Devri’ne rastladı. Ağabeyi Sultan II. Murad, 1425 yılında onu, Candaroğullarıyla ittifakı pekiştirmek gayesiyle kayınpederi Candaroğlu İbrahim Bey’le evlendirdi.

Bu izdivaçtan, Emir Yusuf, İshak Bâli, Hafsa ve Hatice isimli dört çocuk dünyaya getirdi. 1441’de zevci İbrahim Bey’in vefatı üzerine çocuklarını alarak Kastamonu’dan Bursa’ya, ağabeyi II. Murad’ın yanına döndü. O tarihte, 34 yaşındaydı. Vefatına kadar Bursa’da kaldı. Burada ümeradan Mahmut Bey ile evlendi. Mahmut Bey’den, Hundi Hatun isimli bir kızı daha oldu.

Cem Sultan Hadisesi sırasında Bursa’da padişahlığını ilan eden ve ağabeyi II. Bayezid’in hükümdarlığını tanımayan yeğeni Şehzade Cem’i destekledi. Onun tarafından, meseleyi sulh yoluyla çözmek maksadıyla İstanbul’a, Sultan II. Bayezid’e elçi olarak gönderildi. Padişahın huzuruna çıkarak şöyle dedi: “Padişahım, kardeş kanı dökmeyesiniz! Müslümanlar arasında savaş çıkarmayasınız! Rumeli ile yetinip Anadolu topraklarını Cem’e bırakınız...”

Sultan Bayezid, büyük halasının bu sözlerine, “Hükümdarlar arasında merhamet olmaz!” diyerek, memleket ve saltanatın taksim edilemeyeceğini bildirdi. Halasının ve kardeşi Cem’in teklifini açıkça reddetti. Selçuk Hatun, sonuç elde edemeden geri döndü. Ama adını, “Osmanlı tarihinde elçilik yapan ilk kadın sultan” olarak yazdırmayı başardı.

Babası Çelebi Mehmed, kardeşi II. Murad, yeğeni Fatih Sultan Mehmed ve yeğeninin oğlu II. Bayezid’in saltanatlarına şahitlik eden bereketli ve uzun bir hayat yaşadı. Ömrünün son yılları hastalıklarla geçti. Tedavi edilmesi için padişahlar tarafından sık sık Bursa’ya tabipler gönderildi. 1485’te 78 yaşındayken Bursa’da vefat etti. Yeşil Türbe’ye, babası Çelebi Mehmed’in ayakucuna defnedildi. İsmini tarihe, “Hala Sultan” ve “Ulu Hala” olarak nakşettirdi.

Sağlığında başta Bursa, Edirne ve İstanbul olmak üzere birçok şehre hayratlar diktirerek, adını ve varlığını ölümsüzleştirdi. 1450’de Bursa’nın Kayhan semtinde Irgandı Köprüsü’ne yakın bir yerde, tek minareli küçük bir mescit, mektep, tabhane ve iki zarif çeşmeden oluşan bir imaret yaptırdı.

Selçuk Hatun Vakfiyesi’ndeki bilgiye göre bütün malını, Bursa’daki bu mescide vakfetti. Kızı Hatice Hatun’a vakfın gelirlerinden her sene 5400 akçe, torunu Hundi Hatun’a 720 akçe verilmesini ve azatlı kölelerine de maaş bağlanmasını istedi. Vakıf gelirleri içinde yer alan bahçelere, her sene yüz adet çeşitli meyve fidanları dikilmesini şart koştu.

Bursa’daki mescidinde, her cüz için günlük birer dirhem verilerek, her gün kendisi için 10 cüz, annesi Kumru Hatun için bir cüz, oğulları Yusuf Çelebi ve İshak Bâli ile kızı Hafsa Hatun için birer cüz okunmasını da talep etti.

1451’de Edirne’nin Yeni Tophane semtinde, Selçuk Hatun Mescidi’ni inşa ettirdi. Mescit, 2005’te “Mezit Bey Cami Sokak” adıyla yeniden ibadete açıldı. Edirne’de adına nispetle bir de mahalle vardır. Yanı sıra 1465’te Bursa’da Nilüfer Çayı üzerinde 8-10 gözlü Mihraplı Köprü adıyla bir köprü tesis ettirdi.

Bunların haricinde, İstanbul’un fethinden sonra Aksaray’da (Taşkasap) Millet Caddesi üzerinde kâgir duvarlı, ahşap çatılı, minaresi kalın gövdeli ve taştan, bir cami bina ettirdi. Ayrıca, Balıkesir’de bir zaviye, Manisa’da Sultaniye Külliyesi’ni vücuda getirtti.