Kitap: Gizli Kurucu Ertuğrul Gazi

Kitabın adı: Gizli Kurucu Ertuğrul Gazi

Yazar: Metin Özdamarlar

Resimleyen: Enis Temizel

Yayınevi: Timaş

Yayın yeri ve yılı: İstanbul/2020

Sayfa sayısı: 120

Yaş aralığı: 14+

İşlenen konular: Ertuğrul Gazi’nin hayatı ve Osmanlı Devleti’nin kuruluş aşamasında yaptıkları.

Gizli Kurucu Ertuğrul Gazi, yazarın üslûbu, resimleyenin dikkat çeken karikatürleri, bilgi kutucukları ve boyutu ile çok rahat okunan, akılda kalıcılığı yüksek bir çalışma. Tarih meraklılarına tarih kitaplarının genelde kuru anlatımın ötesinde bir okuma zevki verip öğrencilere derslerinde kaynaklık edebilecek nitelikte.

Gelelim kitabın içeriğine: Gizli Kurucu Ertuğrul Gazi; Giriş, Son Söz ve Kaynakça dâhil 24 ana başlıktan oluşmuş. Türklerin Orta Asya’da başlayan macerasının Kayılar yoluyla adım adım Anadolu’ya nasıl taşındığı -tabii burada Ertuğrul Gazi’nin tarihî kaynaklardaki bilgiler ışığında hayatı ve yaptıkları- anlatılıyor.

Bilindiği üzere, Türkler dünyanın farklı bölgelerine göç etmeden önce Orta Asya’da yaşıyordu. Bu bölgeye “Türklerin yaşadığı yer” anlamına gelen “Türkistan” adı veriliyordu. Türkler Orta Asya’daki yaşam tarzları ile pek çok kaynakta varlığından söz ettirmiştir.

Türkler Türkistan’da daha çok hayvancılık yapıyor ve bu yüzden göçebe bir hayat sürüyordu. Bu durum onların atı evcilleştirmesine ve hayatının bir parçası haline getirmesine sebep olmuştu. Türkler atla o kadar hemhâl olmuştu ki Sealibi adında bir şair bu durum karşısında şunları söylemiştir: “Eğer Türk’ün hayatını takip etsen, günleri saysan, onun at sırtında geçen günlerinin yere oturduğu günlerden kat kat fazla olduğunu göreceksin.”

Türkler Orta Asya’da boylar hâlinde yaşıyordu. Bu boylardan biri de Kayı Boyu idi. Kayı Boyu, Oğuz Kağan’ın altı oğlundan Günhan koluna bağlı idi. Kayılar, farklı sebeplerle Orta Asya’dan göç etmek durumunda kaldı. Önce Horasan’a geldiler ve burada uzun süre yaşadılar. Her şey yolunda giderken Moğol tehlikesi ortaya çıktı ve Kayılar Ertuğrul Gazi’nin babası Gündüz Alp’in liderliğinde yine göç kararı aldı. Bu kez geldikleri yer bugün Bitlis ili sınırları içerisinde bulunan Ahlat oldu. Bu dönemde Büyük Selçuklu Devleti’nin Anadolu’ya yaptığı akınları da unutmamak gerekir ki bu akınlarda Kayıların çok büyük desteği olmuştur.

İşte böylesine karışık bir dönemde Ertuğrul Gazi dünyaya geldi. Ertuğrul,  yerinde duramayan özgür ruhlu çocuktu. Moğol tehlikesi Kayıları Ahlat’ta da bırakmadı ve onlar bu kez Çukurova bölgesine göç etti. Bu sırada Gündüz Alp vefat etti ve yerine oy birliği ile Ertuğrul Gazi Bey seçildi. Ertuğrul Gazi’nin ilk icraatı yeni bir yurt belirlemekti. O, Batı Anadolu’yu seçti. Kardeşleri Sungurtekin ve Gündoğdu Orta Asya’ya dönme kararı aldı. Böylece kardeşlerin yolu birbirinden ayrıldı.

Ertuğrul Gazi, Batı’ya göçe başlayınca Anadolu Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubad’ın Moğollar ile savaştığı haberini aldı. Selçuklulara yardım etti. Bundan memnun kalan Alâeddin Keykubad, Kayılara yurtluk olarak Ankara Karacadağ bölgesini verdi. Ertuğrul Bey bu bölgenin aynı zamanda uç beyi oldu.

Ertuğrul Bey, beyliği süresince çok akıllı kararlar aldı, denge politikasını gözetti. Özellikle Bizans ile, güçlenene kadar çok iyi ilişkiler kurdu. Selçuklular zayıflamaya başlamıştı. Bizans ile yapılan mücadelelerde Kayıların desteğini alan Alâeddin Keykubad, bu kez onlara Söğüt-Domaniç bölgesini verdi. Alâeddin Keykubad’ın vefatıyla beraber de Selçuklular dağılma sürecine girdi.

Ertuğrul Gazi’nin başarılarında yanında elbette çok değerli komutanları ve arkadaşları vardı. Tabii burada lider bir kadın olan Hayme Ana’yı, Ertuğrul Gazi’nin eşini de unutmamak lazım. Ertuğrul Gazi’nin Gündüz, Sarıbatı ve Osman adında üç oğlu oldu. Ertuğrul Gazi 61 yıl hizmet ettikten sonra yerine 23 yaşındaki oğlu Osman geçti. 400 çadırla çıkılan yolda Ertuğrul Gazi’nin yukarıda söylediğimiz akılcı politikası ve savaşçılığı sonucu Kayıların toprakları 4800 kilometrekareye ulaştı.

Son olarak acaba Ertuğrul Gazi nasıl bir karaktere sahipti? O, kimsenin kalbini kırmazdı, mütevazı idi; çocuklara şefkatle, büyüklere saygı ile yaklaşırdı; cesurdu; danışarak karar alırdı. Biz de böylesine değerli büyüğümüzü, atamızı rahmetle anıyor, bu çalışmayı kaleme alan yazar Metin Özdamarlar’ı tebrik ediyoruz.