Sokak Oyunlarının Çocuk Gelişimine Etkisi

Oyun, zaman geçirmeye yarayan, belli kuralları olan, eğlenmek için yapılan faaliyet olarak tanımlanır. Oyun, çocuğun dünya hakkındaki bilgisini geliştiren temel araçtır. Çocuk, oyun ile eğlendiği gibi aynı zamanda oyun ile öğrenir.

Çocuk için oyun, en ciddi iştir. Oyun, çocuk için gerçek dünya ile çocuğun hayal dünyası arasındaki temel köprüdür. Öğrenme sürecinin atıldığı ilk adımdır. Bu nedenle oyunda önemli olan sonuç değil, süreçtir.

Günümüzde çeşitli sebeplerden dolayı sokak oyunları hızla ortadan kalkmaktadır. Dolayısıyla çocuk hayatı öğrenmesi, sosyalleşmesi, eğlenmesi için çok önemli olan bu etkinliklerden mahrum kalmış olmaktadır.

Eskiden çocukların sabahtan akşama kadar sokaklarda oyun oynaması normal ve gerekli olarak görülürdü. Sokak oyunları, hayatın olağan bir yanıydı. Koşar, zıplar, atlar ve arkadaşlarıyla vakit geçirmenin tadını çıkarırlardı. Günümüzde ise çocuklar bu şekilde oynama fırsatını ya çok az bulabiliyor ya da hiç bulamıyorlar.

Günümüzde, kentleşme arttığı için oyun alanları azaldı; oyun parkları yerine iş yerleri yapıldı. Çocuklar için ayrılan alanlar ise çok kısıtlı ve bakımsız olduğundan oyun oynayacak yer bulamayan çocuklar evlerinde oynamaya başladılar. Bununla birlikte, bilim ve teknolojideki gelişmeler, çocuk oyunlarını da etkiledi.

Mahalle aralarında, kapı önlerinde heyecanla oyun oynayan çocukların sesleri duyulmaz oldu. Çocuklarımızın oyunları ve oyuncakları değişti, tek başına oynadıkları sanal oyunlara bağımlı hale geldiler. Çocuklar, okul dışındaki vakitlerini sosyalleşmesine katkı sağlayacak kültürel faaliyetlerle geçirmek yerine duygusal paylaşımın ve karşılıklı iletişimin olmadığı, galibiyetin sevincini, yenilginin üzüntüsünü paylaşamadığı sanal bir dünyaya bağımlı oldu.

Günümüzde, sokağın yerini bilgisayar aldı; sanal oyunlar aldı. Hiçbir sıcaklığı olmayan bu oyunlar, çocukları saldırgan, beceriksiz, fiziksel olarak yalnız ve sosyalleşmekten uzak bir hale getiriyor.

Çocuk sokak oyunları ile toplumsal ilişkileri öğrenmeye başlar. Aynı zamanda oyunda üstelendiği rolün üstesinden gelebilmek için sorumluluk alır. Oyun ile hem toplum ve çevre tanınır hem de çocuğun eğitimi ve öğrenmesi gerçekleşmiş olur.

Sokak oyunları, kültürel zenginliğimizin de bir göstergesidir. Çocuklar, bu kültürel zenginliğimizi kuşaktan kuşağa aktarırlar. Yani çocuk, oyunun hem oynayanı hem de aktaranıdır.

Peki, sokak oyunlarının çocuklara ne gibi faydaları vardır? Kimine göre gereksiz görülse de çocukların ruhsal, zihinsel, psikomotor, dil, duygusal ve bedensel gelişimlerinde büyük rol oynar.

Duygusal Gelişime Katkısı

Oyun ortamı çocuk gelişiminde duygusal açıdan çok önemli bir yere sahiptir. Oyun oynayan çocuk mutluluk, sevinç, acıma, korku, kaygı, dostluk, sevgi, güven duyma, bağımsızlık vb. duygularını rahatça ifade edebilecek doğal bir ortam bulur.

Fiziksel Gelişime Katkısı

Bir çocuğun normal olarak gelişebilmesi için düzenli olarak yaşına ve cinsiyetine uygun, bisiklete binme, koşma, atlama, sıçrama, tırmanma, sürünme gibi fiziksel birtakım etkinlikler içinde olması gerekir.

Psiko-Motor Gelişime Katkısı

Oyun oynayan çocuklar koşarak, atlayarak, tırmanarak, yakalayarak, sıçrayarak, sürünerek, sallanarak sürekli hareket ederler. Böylece, büyük ve küçük kas gruplarının gelişimlerini sağlayarak ihtiyaçları olan ya da ileride ihtiyaçları olacak günlük yaşantıdaki becerileri kazanırlar.

Sosyal Gelişime Etkileri

Çocuğun sosyal yönden gelişmesi, onun birlikte bulunduğu toplum üyeleriyle uyumlu yaşayabilmesi, çevresindeki zorluk ve güçlüklere karşı duyarlılık geliştirebilmesi gibi ölçütlere bağlıdır. Özellikle grup halinde oynanan oyunlar, tüm bu davranışları kazanabileceği bir ortam hazırlar. Bu yüzden oyun çocuğun gelişiminde önemli bir rol oynar.

Zihinsel Gelişime Etkisi

Oyun çocuğun fiziksel, psikomotor, sosyal ve duygusal gelişimini etkilediği gibi aynı zamanda zihinsel gelişimini de etkiliyor. Çünkü oyun, çocuğa çevresini araştırma, objeleri tanıma ve problem çözme imkânı sağlıyor. Çocuk bu yolla büyüklük, şekil, renk, boyut, ağırlık, hacim, ölçme, sayma, zaman, mekân, uzaklık, uzay gibi pek çok kavramı ve eşleştirme, sınıflandırma, sıralama, analiz, sentez ve problem çözme gibi birçok zihinsel işlemi de öğrenebilir.

Dil Gelişimine Etkisi

Oyun sırasında çocuk hem kendisini ifade etmek hem de karşısındakini anlamak zorundadır. Çocuk oyunda dili, sözlü olarak ifade edilenleri anlama, yeni sözcükler kazanma, olaylarda çeşitli zaman çekimleri kullanma, soru sorma ve cevap verme, zihinsel değerlendirme, komut verme, sıralama, hayalî durumları ifade edebilme, duygu ve düşüncelerini anlatma gibi amaçlar için kullanır.

Sokak ve arkadaşlar arasında oynanan oyunlar asla gereksiz değildir. Sokak oyunları ve arkadaşlar arasında fiziksel olarak oynanan oyunlar, çocukların her anlamda gelişimine katkı sağlar.