Çocuğu Dinleme Becerileri

Anne ve baba ile çocuk arasındaki iletişim, sözcüklerin ötesinde duyguların paylaşılması ve çocuğun sevilme ihtiyacının giderilmesi için önem taşır. Anne baba ile çocuk arasındaki iletişim yalnızca bir bilgi alışverişi değildir. Bu iletişimde, karşılıklı duygu ve düşüncelerin paylaşımı söz konusudur. İletişim, konuşma ve dinlemeyi içerir. Anne babanın bebeğe dokunması, ona gülümsemesi çocuğun anne babaya tepki vermesini sağlar. Anne baba ile bebek arasındaki bu iletişim ve etkileşim bebeğin sağlıklı büyümesi için gereklidir.

Ebeveynler ile çocuk arasındaki iletişim, sözcüklerin ötesinde duyguların paylaşılması ve çocuğun sevilme ihtiyacının giderilmesi için önem taşır. Ebeveynler ile çocuk arasındaki iletişimde duygular paylaşılırken beden dilinin kullanılması çok önemlidir. Vücut dili, çocuklar tarafından zamanla öğrenilir. Öyle zamanlar olur ki, iletişimde beden dili sözlerin önüne geçer. Bir anne veya baba, çocuğa olan sevgisini sözlerin yanında beden dili ile de göstermiyorsa bu sevgi çocuk için eksik sevgidir.

Akranları ile iletişim sorunları yaşayan çocuklar, genellikle bu konuda anne babaları iyi örnek olmayan çocuklardır. Anne babası kendisine nasıl davranıyorsa o da akranlarına öyle davranmaktadır. Çocuk, iletişimi anne ve babadan öğrenir. Bebeklikten itibaren çocuk ile ebeveynler arasındaki iletişim eğer yetersiz ise çocukta birtakım psikolojik sorunlar oluşacağı gibi çocuk, akranları ile de iletişim sorunları yaşayacaktır. Bu nedenle anne baba aynı zamanda iyi birer dinleyici ve hatip olmalıdır. Bu konuda yani çocuğu ile iletişim konusunda sorun yaşayan ebeveynler mutlaka yardım almalıdır. Bu, uzmanından yardım alma şeklinde olabileceği gibi kitap okuyarak da olabilir.

İletişim, sözlü veya sözsüz olarak duygu ve düşüncelerin aktarıldığı bir süreçtir. Bu sürecin başarısı, çocuğun yaşamdaki mutluluğunun temelini oluşturur. Çocuklar ile iletişimde tatlı dil, güler yüz, uygun beden dili olarak üç önemli etken vardır.

Anne ve babalar, günümüzde artık daha bilinçliler. Birçok anne ve baba, çocuk eğitimi ile ilgili kitap ve makaleleri okumaktadır. İletişim ile ilgili birçok kitap ve makale yazılmış durumda. Şüphesiz, iletişim ile ilgili her yayın anne babalara olumlu katkı sağlamaktadır. Hangi kitapta ve makalede ne okursanız okuyun göreceksiniz ki çocuk ile iletişimde şu üç durum önemlidir: samimiyet, içtenlik, doğallık…

İletişimde sevgi olmalıdır. Çocuk ile ebeveynler arasındaki iletişim dili, sevgi dilidir. Sevgi temelli ilişki var olduğu sürece çocuk ile iletişimde hata en aza inecektir. Doğal ve içten bir dil ile buna eşlik eden uygun bir beden dili, çocuklarla iletişimde olmazsa olmazlardandır. Çocuğunuz ile konuşurken iyi bir dinleyici olmalısınız. Çocuk konuşurken, onu can kulağı ile dinleyin ve sözünü kesmeyin. Sesli iletişimde yani konuşmada uzun cümleler çocukları sıkar. Kısa ve sade cümleler ile konuşun.  Konuşurken çocuğunuzu yargılamayın.

Sağlıklı iletişim ailede başlar. Aile içinde iyi bir iletişim kurabilen çocuk, hayatının ileriki evrelerinde de bu alışkanlığını sürdürecektir. Bu nedenle, anne ve babalar, önce çocuklarıyla doğru iletişim kurmaya önem vermeli; doğru iletişim konusundaki bilgilerini geliştirmelidir. İletişimin üç önemli öğesi vardır:

1. Karşımızdaki insanlara koşulsuz saygı göstermek. Yargılamadan, eleştirmeden, öncelikle insan olmalarının bilinci ve hoşgörüsüyle davranabilmek.
   
   
2. Gerçekçi ve doğal davranmak. Doğru ve samimi olmak. Abartısız ve içten davranmak.
   
   
3. Empati. Empati kurabilmek yani karşımızdaki insanın duygularını anlamaya çalışmak ve olaylara onun penceresinden bakabilmek en önemli iletişim kuralıdır.

Sevgi dili ile iletişimde pek çok etken önemlidir. Çocuk ile iletişim halinde iken neyi, ne zaman, nasıl söyleyeceğimizi bilmek, akıcı bir dil kullanmak, göz teması kurmak önemli etkenlerdir.

İletişimde en önemli ilke “kabul etme”dir. Çocuğu olduğu gibi kabul etmek, ilişkilerde önemli rol oynar. Anne ve babalar, çocuğuna anlayış ile yaklaşıp hoşgörülü bir ortam sağlarsa çocuk kendini güvende hissedeceği için iletişim kolaylaşacaktır. Özellikle, var olan bir sorunun çözümünde kabul dili çok önemlidir.

Çocuğu Dinleme Becerileri

İletişimde kabul dili kadar dinleme becerileri de önemlidir. Anne ve babalar, çocuğun sadece söylediklerini değil yüzü, eli, kolu ve bedeniyle söylediklerini de duyar. Çünkü beden dili sözel dilden daha önemlidir.

Çocuğumuzu nasıl dinleriz? Dinleme türleri:

1. Edilgin-Pasif Dinleme: Sessizce dinlemektir. Çocuk, konuşurken, bir şey demeden sessizce onu dinlemektir. Aslında bu, dinleme sayılmaz. Önemli olan, çocuğu dinlerken, onu gerçekten dinlediğinizi ona hissettirmektir. Bunun için duraklarda ya da nefes alırken sözlü ya da sözsüz olarak ona onay mesajları vermelisiniz. Baş sallamak, gülümsemek ve böyle davranışlar uygun zamanda yapıldığında, çocuğu gerçekten dinlediğiniz mesajını çocuğa verirsiniz.
   
   
2. Kapı Aralayıcı Mesajlar Vermek: Çocuklar ile konuşurken onu konuşmaya teşvik etmek önemlidir. Bu tür destekleyici mesajlara, kapı aralayıcı denir. Mesela: “Bu konuda, o an sen ne düşündün?”, “Bu fikrin çok ilginç.”, “Ders başarın için başka hangi kaynaklar yararlı olur?”, “Yanına gidince ne söylemeyi düşünüyorsun?”
   
   
3. Etkin Dinleme: Buna katılımlı dinleme denir. Burada hem dinleme hem de anlama vardır. Çocuk hem dinlenildiğinin hem de anlaşıldığının farkına varır. Anne babasının kendisini dinlediğini gören çocuk, önce kendisine değer ve önem verildiğini, kabul edildiğini, buna bağlı olarak da sevildiğini düşünür. Aynı zamanda çocuk, duygularını ifade etme olanağı bulduğundan “anlaşıldım duygusunu” yaşar ve rahatlar. Bu durum, hem çocuğun benlik saygısının artmasına hem de kendisini dinleyen kişiye yakınlık duymasına yardımcı olur. Etkin dinlemede, çocuğu dinleyen anne veya baba pasif değildir. Çocuğun kendini ifade etmesine yardımcı olur ama sorumluluk çocuktadır. Dinlenilmediğini fark eden çocuklar, savunmaya geçebilirler. Bu çocuklar, kendini değersiz hissedip kabuğuna çekilebilir.