Gönül Beytullahtır

Gönül sevgi, arzu, düşünce gibi ruh hallerinin doğduğu yer veya nefret, inanç gibi insanın manevi varlığına ve bütün duygularına verilen ortak isim. Farsça karşılığı “dil”, Arapça karşılığı “kalp”tir.

Gönül gerçeğe ve Allah’a ulaşmakta yol göstericidir. Gönül Çaresizler Çaresine giden yolun ilk uğrağı, “Beyt-i Hûda/Allah’ın Evi”dir. Allah aşkının ilk konağıdır. Dünya ve ahiret, kıyamet, cennet ve cehennem hep ondadır. O kadar yüce ve hassas olan  “Âlem-ı Sugra/Küçük Âlem”in tamiri de güçtür. Nadide bir vazo, cam gibi kırılıverir, zincir gibi kopuverir.

O kırılmaya görsün, öyle bir yıkılır ki bülbül ötmez, güller açmaz, pınarlar akmaz, bahar bile kış kesilir.

Gönül tariflere sığmaz; uçsuz-bucaksız bir deryadır. İnsan bu deryada saman çöpü gibi hafif, kılavuzsuz gemi gibi sarhoş debelenip durur. İstekler ve arzular bu ummanda körelir, burada filizlenir, sonra asırlık bir çınar olur, bütün dünyayı kaplar.

Hem dünyayı, hem ruhumuzu aydınlatan bir dolunaydır gönül. Eğer iman ve vahdet/birlik, teklik nuru ile dolmuşsa o bir nurdur. Haset ve riyâ ile çevrilmişse o “Veyl Deresi”nden cehenneme giden yoldur.

Gönül İblis’in tohumunun orada yeşeremediği, imana açılan, içerisinde nadide çiçeklerin yetiştiği, bal arılarının uçuştuğu, derelerin ve çağlayanların coştuğu, bülbülün kanı ve Peygamberimiz’in teri ve kokusu ile sulanıp açan gül ve gülbahçe, lalezârdır.

Gönül yıkan iki cihanda mutsuz olacaktır. Önemli olan gönül kırmak değil, Yunus Emre’mizin nefis ifadesiyle; Yaratan’ın tahtgâhı olan gönüle girip, gönül yapmaktır.

Gönül Çalab’ın tahtı

Çalap gönüle baktı

İki cihan bedbahtı

Kim gönül yıkar ise

Yunus Emre der hoca

Gerekse var bin hacca

Hepisinden eyice

Bir gönüle girmektir  

Gönüller Sultanı, ruh ordusunun serdarı olan Mevlâna’nın gönüle eğilişi ise daha orijinaldir. Ulu Hünkârda gönül Kâbe ile eşdeğerde olduğu için insan ömrü kutsaldır. O yüzden incitilmez, kırılmaz.

Yine Gönüller Sultanı âlemi testiye, gönlü de ırmağın suyuna benzetir. Bağlar, bahçeler, meyve gönüldedir. Onların letafetinin aksi, suya toprağa vurmuştur.

Bir kadının hacca gitmek istiyorum ama çok uzak ve yolculuk çok zor demesi üzerine Mevlâna’nın cevabı Mevlâna’cadır:

“Kâbe dediğin duvardan duvara komşunun evidir. Komşuyu ziyaret edersen, Kâbe’ye gitmiş olursun. Akıllı olan gönül bahçesini ziyaret eder. Çünkü insan gönlü kutsaldır, o yüzden incitilmez, kırılmaz. Ne diye toprak sanıyorsun Kâbe’yi. Allah surat kabesini tavaf etmeyi, o vasıtayla, bir gönül alasın diye buyurmuştur.” 

Gönül kelimesi Bozkırın Tezenesi Neşet Ertaş’ın da şahsi lügatinde çok özel bir yeri vardır. Gönül kapısı her zaman açık olan Neşet Usta’nın, şu güzel mısralarında gönül Hakk’ın kapısı ve tapusu olan son duraktır. Gönül kıranlar bu kapıdan geçemez:

Hakk’tır canlıların yapısı

Kimsede yoktur tapusu

Son durak gönül kapısı

Kırdıysan varma kardaş

Develili Seyranî de her âşık/şair gibi zaman zaman öğüt ve nasihatten hisse almayan, kadir kıymet bilmeyen, üstelik de namaz kılmayan ve buna rağmen cennetten bir köşk isteyen gönlüne sitem edip kendisine çek-i düzen vermesini ister. Aslında onun sitemi hepimizedir:

Sadıkların dergâhına vardın mı?

El bağlayıp divanına durdun mu?

Kırk öğütten sen bir hisse aldın mı?

Kadir kıymet, Hakk’ı bildin mi gönül

                       *

Erenlerin türbesini taşlarsın

Sevap bilmez günah koymaz işlersin

Cenneti âlâdan bir köşk istersin

Beş vakit namazını kıldın mı gönül

                       *

Islah eyle Rabb’im gönül elinden

İhlâsı kelâmı kesme dilimden

Sen bilirsin Seyranî’nin hâlinden

Eceli görünce sindin mi gönül