Çocuk Merkezli Aile

Çocuk merkezli aile kavramını duyan insanların çoğu bunu olumlu anlamda düşünür. Hâlbuki çocuk merkezli ailelerde sürekli çocuğun kendi dedikleri ve istekleri yerine getirilir. Her şey adeta çocuğun etrafında var olur. Çocuğun kendine göre bir dünyası vardır; anne ve babası çocuğun isteklerini yerine getiren kişilerdir.

Çocuk merkezli ailelerde her şey çocuğun isteğine göre ayarlanır, düzenlenir ve evdeki herkes çocuğun isteği yönünde fedakârlık yapar. Böyle bir aile ortamında yetişen çocuk, aile dışında arkadaşlarıyla ve diğer sosyal gruplarda da aynı şeyleri bekler. Yani çocuk hep kendisi konuşsun ve hep kendi sözü dinlensin ister. Ne yazık ki günümüzde çocuk egemen aileler hızla artmaktadır. Yani evdeki tüm işler anne ve babalar tarafından yapılmaktadır.

Peki, hata nerede? Hata kimde?

Çocuk eğitiminde sorumlu olanlar anne ve babalar olduğuna göre, çocuklarda kusur aramamak gerekir diye düşünüyorum. Ev ile ilgili hiçbir sorumluluk almayan çocukta elbette sorunlar olacaktır.

Çözüm için yapılması gereken, küçük yaştan itibaren çocuklara yaşına uygun olarak sorumluluklar ve görevler vermektir. Küçüktür, yapamaz düşüncesi çocukların yararına değil tam tersine zararına olan bir düşüncedir.

Peki, bu konuda geç kaldığını düşünen anne ve babalar ne yapabilir?

Çocuklar suçlanmadan, zamanında verilmeyen görevler ve sorumluluklar geride kalmak şartıyla, bulunulan noktadan itibaren “sorumluluklar verme” işine başlamaktır. Çocukların her isteği hemen yerine getirilmemelidir. Çocuk, her an her isteğinin yerine getirilebileceği düşüncesiyle yetişmemelidir.

Ailede kararlar alınırken merkezde çocuklar değil anne ve babalar olmalıdır. Burada, çocuklar önemli değil, önemli olan anne babadır, demiyorum. Çocuklar da önemsenecek, onların da bazı konularda fikrine başvurulacak ancak asıl karar verici anne ve baba olmalıdır.

Aile içinde kurallar muğlak olmamalı, kesin ve net olmalıdır. Elbette evde çocuklar yok sayılmamalıdır. Onlar da bir birey olarak gelişmektedir ve kendine has kişilikleri oluşmaktadır. Bu nedenle ev içinde çocuklar zaman zaman güç gösterileri, üstünlük kurma çabaları içine gireceklerdir. Bu durum normaldir. Bu durumlarda anne babalar çocukların üzerine çok gitmemeli ve belli sınırlar çizmelidir.

Çocuklar, anne ve babasının kendilerini sınırsız sevdiğine emin olmalıdır. Ancak, önemli olan, çocukların isteklerinin ve davranışlarının bir sınırı olduğunu küçük yaştan itibaren kavramalarıdır.

Evinizin çocuk merkezli olduğunun kanıtları şunlardır:

Bütün plânlarınızı çocuklarınıza göre yapıyorsanız, bir karar alacağınız zaman çocuklarınızın tepkisinden endişe duyuyorsanız, onlarsız kendinize bir plan ve program oluşturamıyorsanız, önceden planladıklarınızı çocukların isteğine göre değiştiriyorsanız, çok istediğiniz bir şeyi çocuklarınız istemiyor diye vazgeçiyorsanız, aile içinde karar alırken tamamen çocukların istediği şekilde kararlar alıyorsanız çocuk merkezli bir ailesiniz.

Çocuk merkezli ailelerde genel olarak ortaya çıkan sorunlar şunlardır:

Çocuklar benmerkezci bir kişiliğe yönelebilir. Evde merkez figür olan çocuk, sosyal çevrede de merkezde olduğunu düşünebilir. Dolayısıyla sosyal ortamda uyumsuz bir çocuk olur. Bu ailelerde büyüyen çocuklarda empati gelişmez. Başka insanların duygularını ve isteklerini önemsemezler.

Kendi evinde her isteği yerine gelen çocuk aynı şeyi diğer insanlardan da bekler. İstekleri yerine getirilmeyince ise çatışmacı ve saldırganca bir tavır içine girebilir. Bu ailelerde anne ve babalar bir süre sonra var olan durumdan bıkarlar ve çocuğun isteklerini yerine getirmezler. Bu durumda çocuk, anne ve babasına karşı agresif olur, söz dinlemez, isyan eder. Çocuk isteklerini ertelemeyi, beklemeyi sabretmeyi bilmez. Bu çocuklar, genellikle tatminsiz ve mutsuzdur; hiçbir şeyle mutlu olmayı bilmezler.

Anne ve Babalara Tavsiyeler

Çocuklara küçük yaştan itibaren sorunluluklar ve görevler verin.

Yapması için verdiğiniz bir görev için çocuğunuzu tebrik edin. Ancak, çocuk yaptığı o işin kendi görevi olduğunu da bilmelidir.

Alacağınız kararlara çocuklarınızı da katın ancak kararı tamamen çocuk veriyormuş gibi bir durum ortaya çıkmamalıdır.

Evde nihaî karar vericilerin anne ve babalar olduğunu çocuklar tamamen kavramalıdır.

Evde kesin ve sınırları çizilmiş kurallar olmalıdır.

Çocuklara hayır demesini bilin. Çocukların her isteğini hemen yerine getirmeyin.

Sabretmeyi, beklemeyi ve bazen bazı şeylerin olamayacağını bilmelilerdir.