Sonbahar üzerine neler yazılmadı ki... Herkes gönlüne düşeni ya bir deneme ya da bir şiirle dile getirdi. Kimi zaman sevinç, kimi zaman heyecan kimi zaman da bir hüzün, sadırdan satırlara yansıdı. Okulların açılması, kış hazırlıkları ile yoğun bir şekilde sonbaharı yaşıyoruz. 

Bu mevsime; cüzdanların boşaldığı, kart limitlerinin yükseldiği, hesapların da şaştığı bir zaman diyebiliriz. Oduncu, kömürcü sevinir, dondurmacı üzülür. Köylü çalısını çırpısını toplar, tohumunu dağıtır kışı bekler.

İbrahim Çiftçi; sonbahar mevsimiyle ilgili duygularını şöyle dile getiriyor: Sonbahar hüzündür. Hazanında baharı yaşayanlara karşılık baharında hazanı yaşayanların da mevsimidir Sonbahar. Ağlarken gülenlerin delilikleri ile gülerken ağlayanların derinlikleri de sonbahardır. “Kara tren gelmez m’ola, düdüğünü çalmaz m’ola” nağmeleri de sonbahardır. Hicran mevsimi ya. Bülbül gülünden, aileler canlardan, toprak nebatattan, canlılık hayvanattan, sevinç coşku insanattan ayrılır da ondandır. Vuslatı olan hicranının tadına doyum olmaz ya vuslat anında. Ama sadece hicran onulmaz yaradır mahzun gönüllerde.

Ayrılıkların netleştiği, güneşin görüşlerini kısalttığı, canlıların cansızlaştığı, tabiatın uykuya daldığı, gündüzlerin yaz gibi göründüğü, gecelerin buz gibi olduğu bir zamanın hüzünlüleri hep olagelmiştir. Telli duvaklı geline benzeyen ilkbahara karşılık, telleri dökülmüş nine timsali sonbahar ağaçları. Güzellik gazelle dökülür. Gazellerin rengi de hüznün haykırışıdır. Üşüten rüzgârı, ıslatan yağmuru açıktan kapalıya kaçışın sebebidir. Sonbahar yaprak gibi sararış dökülüştür. Bezginlerin yorgun ve bitkin yürüyüşü, günlerin yaprakvari azar azar ömürden dökülüşü.

Gençlik-ihtiyarlık, diriliş-ölüm, sevinç-hüzün, ılık ılık müjde-soğuk, soğuk-korku, ilkbahar-sonbahar. Akşam olmakta. Karanlığın habercisi akşam. Bu kaçınılmaz bir son. Bakış ve hissedişin tarzı önemli. Neyi görmek hissetmek istiyorsunuz? Solgundur ama sadedir. Üşütür ama sıcaktır. Sonbahar bir şiirle karşılanır, bir hüzünle konuk edilir, bir masalla uğurlanır. Onu tanımadığınız adreslerde ararken susuzluğunuzda bulur, vahalarda yüreğine dokunur, son nefesinize yetiştirdiği kuru bir yaprakla kaybedersiniz."

Sonbahar masumdur. Sonbahar sevimlidir. Sonbahar hüzünlüdür. Sonbahar son bakıştır. Sonbahar belli ki bir hatırlatıştır. Sonbahar bir şiirle karşılar, bir hüzünle konuk edilir, bir masalla uğurlanır. Onu tanımadığınız adreslerde ararken susuzluğunuzda bulur, vahalarda yüreğine dokunur, son nefesinize yetiştirdiği kuru bir yaprakla kaybedersiniz.”

Ahmet Haşim o hissiyatla sıralamış mısraları “Merdiven” şiirinde:

Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden

Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak,

Ve bir zaman bakacaksın semaya ağlayarak.

Sular sarardı... Yüzün perde perde solmakta,

Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta...

Eğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güller

Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller,

Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer?

Bu bir lisan-ı hafidir ki ruha dolmakta,

Kızıl havaları seyret ki, akşam olmakta...

Böyle bir zıtlığın ifadesi sonbahar. Ama sonbahar olmasaydı ilkbahar olur muydu dersiniz? “Yaratılanı severiz yaratandan ötürü.” Biz baharın sonunu da, ilkini de severiz. Biz zamanı severiz, sevmeliyiz. 

“Hep gülen, hep güldüren gül olmaya talibiz. Mevsim hazansa hazan, ne önemi var ki! Her son bir başlangıca gebe. Salıvermemeli insan, farkına varmalı kendinin. Ne zaman daha muhtaçsa yeryüzü insanlığa, işte o zaman biraz daha zorlamalı kendini. İnadına hazanda gül olmalı, güz gülü olmalı. Barışı kardeşliği, birlikteliği; aşkı sevgiyi simgeleyen nakış olmalı yüreklere. Ta ki bahar gelene kadar. Yeryüzü önceki canlılığını, zarifliğini; önceki estetiğini bulana kadar. Nihayetinde bahar gelecekse, bir ömür güz gülü olarak feda edilmeye değmez mi? Kendi tekliğimizi milyonların huzuruna feda etsek ne olur ki? Fırtınalar bize gelsin. En amansız sellere biz maruz kalalım. Ama bükülmek yok, kırılmak yok. İnadına dimdik, inadına aynı güzellikte kalarak! Hepimiz böyle düşünebilirsek, çığlıklar gülmez mi, hesabı işleyen kahkahalar kahrolmaz mı?”

Anı yaşamak. Zamanın kıymetini bilmek. Eğer zamanın kıymeti bilinirse kışın yazı, zemheride baharı yaşayabiliriz.