O Bir “KÂBUS”

Kendisiyle tanıştığımda henüz 16 yaşındaydı. Derste, teneffüste, okul bahçesinde ve okul sınırlarının dışında tabiri caizse terör estiren bir kişilikti Cumali... Odama ne zaman bir öğretmen ya da bir öğrenci şikâyet amacıyla gelse, şikâyete neden olan olayların neredeyse yarıdan fazlasının altından Cumali çıkıyordu. Kendisini odama çağırdığımda, kapıdan girişinde bile asabiyet ve isyankârlık fışkıran hareketlerle karşımda bağırıp çağırıyor ve bir şekilde kendisini haklı çıkarmaya çalışıyordu. Kendisine hiç kızmadım; artık 16 yaşında bir delikanlı olduğunu, bizim okul olarak kendisini sevdiğimizi, isterse derslerinin başarı seyrinin yükselebileceğini, içindeki bu enerjiyi de iyiyi, doğruyu, güzeli esas alarak ve diğer öğrencilere örnek olabilecek davranışlar sergileyerek kullanabileceğini ve isterse okulun en başarılı ve örnek gösterilebilecek bir öğrencisi olabileceğini kendisine anlattım. Bir an durakladı ve bağırıp çağırmayı bıraktı. Sanki bu sözlerim, duygusal aklında birtakım hareketlenmelere neden olmuştu. Kendisiyle bugüne kadar bu şekilde hitap edilmediğini söyledi ve odama girdiğinde muhakkak dayak yiyeceğini beklediğinden emindi. Ama hâlâ dayak yememişti ve bir idareci kendisini ciddiye almış, yetişkin biri gibi kendisiyle muhabbet etmeye başlamıştı. Üstelik kendisine “sevgi“ gibi yabancı olduğu bir kavramdan bahsediliyordu. Gözleri donuklaştı, uzaklara doğru baktı; duygulanmıştı; ancak ağlamayı beceremiyordu. Bir daha kimseye karşı şiddet kullanmayacağını söyleyerek odadan dışarıya çıktı. Bundan sonraki günlerde beni her görüşünde önünü ilikliyor, başını öne eğiyor ve selam veriyordu. Ancak beni görmediği zamanlarda yine birilerini dövüyor, birilerine zarar vermeye devam ediyordu. Kendisini her odaya çağırışımda tekrar özür diliyor, pişman olduğunu belirtiyor ve sınıfına geri gidiyordu. Bir gün yine birini dövdüğünü duyarak yanıma çağırdım kendisini... Nedenini sorduğumda, dövdüğü kişinin yerlere çöp attığını ve kendisini uyarmak istediğini söyledi bana... Benim onunla konuşmalarımdan öylesine etkilenmişti ki, artık okula faydalı olmak amacıyla diğer öğrencilerin yanlış hareketlerini uyarmayı kendine görev bilmişti. Ancak uyarı metodu da kendine göreydi: “Dövmek...”

Cumali'nin aile hayatını incelemeye başladığımda korkunç gerçeği o zaman gördüm. Cumali, küçük yaşlardan beri evde sopayla, kamçıyla, kemerle dayak yiyordu. Duyguları hiçbir zaman dikkate alınmıyordu. İtiraz etmeye hakkı yoktu. Aile düzenleri de yok gibiydi. Baba, başka âlemlerde ve eviyle ilgilenmiyor, eve geldiğinde de terör estiriyordu. Cumali’nin ağabeyi de babasının bir kopyası idi; hatta onu da geçmişti. O da kardeşlerine şiddet uyguluyordu, tabii Cumali’ye de... Böyle bir ortamda büyümüştü Cumali... Dosyasını incelediğimde, ortaokul sıralarında çektirmiş olduğu fotoğrafındaki o masum yüzlü çocuk artık yoktu. Duygusuzca etrafına bakan, en ufak bir olayı bile kendisine yönelik tehdit olarak algılayan ve etrafa saldıran bir suç makinesi adayı vardı karşımda...

Cumali’yi kazanmaya çalıştık tabii ki... Onu sınıf başkanı yaptık, sorumluluk verdik, arkadaşça konuştuk, konuşmak istediği her zaman onu dinledik, her zaman her türlü destekte bulunabileceğimizi anlattık kendisine... Bir süreliğine inanır gibi oldu... Eskisi kadar şiddete meyilli değilmiş gibi göründüğü zamanlar da oldu. Ancak Cumali, günün yirmi dört saatinde okulda değildi. Mahallede, evde yine eski dünyasına dönüyordu; dayak yemeye, dayak atmaya, kavgalara karışmaya devam ediyordu...

Notları da hiç iyi değildi Cumali’nin... O yıl sınıf tekrarına kaldı ve ikinci yılın ilk yarısında yine büyük problemler çıkarmaya başladı. Artık öğretmenler de sürekli bize geliyor ve çocuğun ailesiyle görüşülerek okuldan alınması için baskı yapıyorlardı. Ancak aileden haber yoktu. Çağrılarımıza cevap veren de... Cumali, her sabah suç işlemeye geliyordu okula... Beni gördüğünde tekrar susuyor, özür diliyor, beni çok sevdiğini söylüyor, ben onun çevresinde dolaştığım sürece kimseye zarar vermiyordu. Ancak bütün gün Cumali’nin peşinden bir gölge gibi gitmeye ne zamanım vardı ne de imkânım... Uzun uğraşılardan sonra Cumali’nin ağabeyine ulaşabildik... Kendisine durumu anlattığımızda, o kardeşinden daha da beter bağırıp çağırarak, kardeşini okuldan atamayacağımızı, aksi hâlde silah kullanabileceğinden falan bahsetti, tehditler savurdu ortaya... Ancak tüm ikna yöntemlerimizi sabırla ve ağırbaşlılıkla kullanarak, sonunda ikna ettik ağabeyini... Cumali’nin tasdiknamesini hazırlamak bana düştü... Üzülüyordum; ancak çocuğun normal şartlarda, normal bir okulda okumasına imkân yoktu; terapiye ihtiyacı vardı, özel eğitimden geçmesi gerekiyordu. Ancak ailesinin böyle bir teşebbüste bulunabileceğini hiç tahmin etmiyordum. Nihayet Cumali okuldan atıldı. Sorun çözülmüş oldu mu? Cumali açısından da okul açısından da nasıl bir çözüm olduğunu birazdan göreceksiniz.

Tahmin ettiğim gibi Cumali için ailesi herhangi bir özel eğitim ya da tedavi imkânı sunmadı. Cumali, bu sefer sokaklarda kavgalara karışıyordu. Bir süre sonra okulun çevresinde “Kâbus” lakaplı birinin türediğini duyduk. Okulun birkaç yüz metre ötesinde pusuya yatan, öğrencilerin yolunu kesip harçlıklarını isteyen, vermek istemediklerinde onları döven, gücü yetmezse de mahallenin diğer kabadayılarını devreye sokan birisi... Bir sabah okul duvarlarından birinde gördüm o kocaman “Kâbus” yazısını... Sprey boyayla yazılmıştı... Araştırdık ve karşımıza çıka çıka Cumali çıktı. Artık çekinmeden okul içine kadar giriyor, kendisini uyaran öğretmenlere de kafa tutarak dışarıya çıkmıyordu. Okula geldiğini duyduğum an aşağıya inerek kendisini karşılıyor, ne istediğini soruyordum. Beni ziyarete geldiğini, elimi öpüp gideceğini söylüyordu. Kendisini bu sefer biraz sert de olsa uyardım. Okul içerisine kontrolsüz olarak girmesi durumunda, diğer öğrencilerin tedirgin olduğunu, bir ihtiyacı varsa bana bildirmesini talep ettim. Her seferinde bir isteğimin olmadığını söyleyerek çıkıyordu. Cumali, okulu iyice taciz etmeye başlamıştı. Teneffüslerde, öğle paydoslarında, törenlerde hep Cumali, arka bahçe duvarının dibinde bekliyor ve şiddet kullanabileceği birini arıyordu. Artık çaresiz kalmıştık. Durumu polise haber verdik. Cumali polisten de korkmuyordu. Onlara da kafa tutuyor, hatta üzerlerine yürüyordu. Bir gün arka bahçeden bir gürültü geldi... Baktım, Cumali, kendisini tutmaya çalışan polislere rasgele vuruyordu. Zor zapt ettiler kendisini ve alıp götürdüler. Artık bu ona bir ders olur diye düşündüm. Ama yanılmışım. Öğleden sonra “Kâbus” bu sefer okulun ön tarafında belirmiş ve kalabalık bir grup kavgasının içerisinde başı çekiyordu. Ardından, bir kız öğrenciyi taciz etmeye kalkışmış ve kız da ondan şikâyetçi olmuştu. Görev yerim değişip o okuldan ayrıldığım sıralarda Cumali hâlâ o mahallede kâbus olmaya devam ediyordu.              

Ne olmuştu da Cumali bir suç makinesine dönüşmüştü? Yapılan birçok araştırma, yoksulluk, kargaşa, aile içi şiddet, toplumsal şiddet, aile düzensizliği ortamında büyüyen çocukların, kendisine göre daha iyi şartlar içerisinde yaşayan akranlarına göre daha kaygılı, daha öfkeli oldukları ve bir şeylere ya da birilerine zarar verme gibi davranış bozukluklarını daha fazla sergiledikleri ve bu davranışların ergenlik çağında daha da ilerleyerek, ileri yaşlarda da gittikçe artan bir suç mekanizmasına dönüşeceğini göstermiştir.

Ev hayatında zorbalığı öğrenmiş olan çocuklar, öğretmenlerin en fazla uğraştığı ve yorulduğu çocuklardır. Bu çocuklar, kurallara uyma konusunda her zaman problem çıkarırlar. Evde öğrendikleri kaba davranışları, okulda arkadaşlarına karşı kullanmaya başlarlar. Güzel bir söz vardır, “Çocuklar bizim aynalarımızdır.” diye... Sözümüzle doğruları söylesek bile davranışlarımızı en ufak ayrıntısına kadar kopyalıyorlar, bizler farkında olmadan... Sinirlendiğimizde ne yapıyorsak, aynısını aynalıyorlar. Belki siz sinirlendiğinizde ya da öfkelendiğinizde neler söyleyip yaptığınızı tamamen hatırlamıyorsunuz; oysa çocuklar tüm detayları bilinçaltlarına kazıyorlar... Bu bakımdan çocuk sahibi olmak demek, çocuk doğurup ortalığa salmak demek değildir. Çocuklarının iyi ve güzel birer insan olması için kendisini adayabilecek kadın ve erkeklere şiddetle ihtiyacımız vardır. Ve aileler, iyi ve güzel insan yetiştirebilmek için bu işe önce kendinden başlamalıdır.