KİTAP OKUMA ALIŞKANLIĞI

Yazının kullanılmadığı çağlarda insanlar hafızasını kitap gibi kullanıyor, öğrendiklerini, tecrübelerini, gözlem, tespit ve yorumlarını aklında tutuyor, düşüncesini sözlü ifade ile muhatabına aktarıyordu. İnsanın ölümlü ve unutkan oluşu, zihinlerde muhafaza edilen hayatî bilgilerin zayî olmasına yol açıyordu. İnsanlık önce resim, sembol ve şekilleri taşlara kazıyarak, bilahare yazıyı icat ederek sözlü iletişimden yazılı iletişime geçiş yaptı. Yazılardan kitaplar oluştu. Sözlü nakil yapan toplumun “kitaplı toplum”a geçişi, medeniyet tarihinin en önemli aşamalarından biri olmuştur. Kitaplı toplumun oluşumunda Hz. Âdem (a.s.)’dan itibaren Hz. Muhammed (s.a.v.)’e kadar Allah tarafından (bizim bildiğimiz) 100 sayfa ve dört büyük kitabın gönderilmiş olması da çok önemli bir ilham kaynağı olmuştur.

Matbaanın icadına kadar, kitap telif etmek için bilgi ve donanım, el ile yazarak çoğaltmak için de bir hayli emek gerekiyordu. Kitaba ulaşmak, elde etmek ve okumak da oldukça maliyetli idi. Bir kütüphaneye sahip olmak büyük maddi imkân ve imtiyaz gerektiriyordu. Kitaplar, seçkin kimselerin okuyup yorumladığı bir değer idi. 

Dünya çapında okulların, dolayısıyla bilginin yaygınlaşmasıyla kitap telifinde, matbaanın icadı ile de kitapların baskısı ve çoğaltılmasında ciddi artışlar oldu, kitapların baskı maliyeti ucuzladı ve kitaba ulaşmak daha kolay hale geldi. 19. ve 20. yy’ın eğitimli insanları kitap, gazete, dergi gibi matbu yayınları okuyor, aydınlanıyor ve hayatına yön veriyordu. 21. yy’da internetin önce bilgisayarlara daha sonra telefonlara girmesi, birçok kitabi bilginin internette yer alması ve bu bilgilere ulaşmanın daha ucuz olması sebebiyle maalesef kitap elde etme ve kitap okuma alışkanlığında önemli bir gerileme başladı.

Dinimizde el-Kitap denilince Kur’an-ı Kerim anlaşılır, zira Kur’an, Allah’ın kelamıdır, bütün kitapların kaynağı ve referansı konumundadır. Zaten diğer kitaplar da tek bir kitabın, yani Kur’an’ın anlaşılması için okunur, okunmalıdır. Kur’an da, kâinat kitabını hikmet penceresinden tefekkürle okutarak bizi marifetullaha (Allah’ı yakından tanımaya) sevk eder. Aklımızın aydınlanması, kalbimizin manevi kirlerden arınarak nurlanması ve hayatımızın anlam kazanması için başta Kur’an-ı Kerim olmak üzere yararlı olan her kitabı ömür boyu okumaya devam etmek zorundayız.

İnternetten an itibarı ile merak ettiğimiz veya ihtiyaç duyduğumuz bilgilere kısaca ulaşabiliriz, yine bu bilgilere ulaşma kolaylığının avantajı ile büyük ansiklopedilere ve eskisi kadar zengin kütüphanelere ihtiyaç duymayabiliriz. Bilgiye ulaşma konusunda sahip olduğumuz bütün bu kolaylıklardan hareketle artık kitaba ihtiyacımız kalmadığını düşünmek büyük bir yanılgıdır. İnternet sayfaları hiçbir şekilde kitabın yerine geçemez. Zira internet sayfalarında yer alan gizli ve açık reklamlar, sosyal medya hesaplarından gelen mesaj sinyalleri, elektronik cihazdaki sayfaların ve yazıların parlak ve küçük oluşu sebebiyle gözün çabuk yorulması vb. sebepler, kitap okurken sağlanan bilgiye odaklanma, düşünüp yorumlama hususiyetlerini ortadan kaldırmakta ve kitap okurken elde edilen iç huzurunu hiçbir şekilde vermemektedir.

Kitap okuma alışkanlığı çocuklara ilkokuldan itibaren çeşitli teşviklerle kazandırılmalıdır. Orta ve lise öğrenimi dönemlerinde her öğrencinin öncelikle her alandan birkaç kitabı, uzmanlaşmayı düşündüğü alandan da her kitabı okumaya çalışması teşvik edilmelidir.

Kitap okuma alışkanlığı kazanarak kendisini geliştiren gençler, özellikle sözel muhtevalı sınavlarda, kitap okumayanlara nispeten büyük başarılar kazanmakta, girdikleri mülakatlarda da kendilerini güzel ifade ederek başarılı olmaktadırlar. Kitap okuma alışkanlığına sahip olanlar, iş hayatında da tertipli ve düzenli çalışma, analitik düşünme, olayların kritiğini yapma, yorumlama, öneri sunma, alternatif geliştirme, sentez yapma gibi birçok beceriyi kullanarak başarılarını artırarak devam ettirmektedir. Kitap okuma alışkanlığı zihni parlak tutmakta, yaşlılık sebebiyle ortaya çıkan bunamaların da önüne geçmektedir.

Kitap okuma alışkanlığı fikrî olgunluğu ve özgüveni de sağlamaktadır. Bu da aile içi iletişimde, beşerî ilişkilerde seviyeli bir diyaloğun kurulmasına, sorunların çatışmaya varmadan suhuletle çözülmesine katkı sağlamaktadır. Kitapla olgunlaşan insan, en aykırı fikirleri de dinlemekte, makul eleştirilerle muhatabını ikna etmeye çalışmaktadır. Kitap okuma alışkanlığına sahip olanlar, boş konuşmamakta, faydalı olan bilgiye, faydalı olan işlere odaklanmakta, sözün doğrusunu, işin güzelini yapmaya çalışmaktadırlar.

Kitapla aydınlanma ömür boyu devam etmelidir. Üniversiteyi bitirip iş hayatına atılanların çoğu, artık kitap okumaya ihtiyaçlarının kalmadığını düşünmekte ve kitap okumayı bırakmakta, kitap okumayı bıraktıkları andan itibaren de gerilemeye başlamaktadırlar. İlimde ve sanatta oldum demek, bitip tükenmeye eş değer sonuçlara yol açmaktadır.

İnsanlar az okuyup çok konuşmaktadır ve bu durum insanlığın temel sorunudur. Çok okuyup yerli yerince konuşan bir toplum olabilsek, şu an karşı karşıya olduğumuz birçok hukuki, ahlaki, bireysel ve sosyal sorunlar olmayacak ve daha erdemli bir toplum olma yolunda mesafe kat edeceğiz.