CEHENNEME ODUN TAŞIYAN KADIN: ÜMMÜ CEMÎL

“Ebû Leheb'in elleri kurusun; kurudu da! Malı ve kazandığı kendisine fayda vermedi. Alevli ateşe yaslanacaktır. Karısı da alevli bir ateşe girecek. Hem de boynunda bükülmüş bir ip olduğu halde, bir odun hamalı olarak.”[1]

Ebû Leheb, Peygamberimiz (s.a.v.)’in amcasıydı. Amca baba yarısıydı. Yetim olarak büyüyen Peygamberimiz için amcanın ayrı bir yeri vardı. Ama Ebû Leheb, Peygamberimiz için bir babalık yapmak şöyle dursun, ona düşmanlıkta ileri gidenlerden oldu. Hem de aile boyu ona düşman kesildi. Onun hanımı Ümmü Cemîl de Peygamberimiz (s.a.v.)’in yengesiydi. O da İslâm’a ve Peygamber’ine düşmanlıkta kocasından geri kalmadı.

Peygamberimiz ilk olarak yakın akrabalarını toplayıp onları tevhîde davet ettiğinde, “Kahrolasıca, bizi bunun için mi topladın?” diye ilk karşı çıkan kimse o oldu. Ondan sonra da aile boyu Peygamberimiz (s.a.v.)’e karşı çıktılar, tevhîde düşman kesildiler.  

Ebû Leheb ailesi, Peygamberimiz (s.a.v.)’in yakın komşusu idi. Ancak onlar iyi bir komşuluk örneği de sunamadılar. Onlardan Allah Rasûlü’nün üzerine pislikler, dikenler, kötülük ve eziyetler yağdı hep. Ve onlar kötü komşu olarak tarihe geçenlerin başında yerlerine aldılar.  

Hz. Peygamber (s.a.v.)’in iki kızı Rukıyye ve Ümüm Külsüm, Ebû Leheb’in iki oğlunda nikâhlı idiler. İslâm’ın gelmesi ile o bahtsız aile, zorla oğullarını boşattırarak bir peygambere kendinin dünür, oğullarının da damat olmaya layık olmadıklarını isbat etmiş oldular.

Kâinâtın Efendisi’nin, Kasım'dan sonra öteki oğlu Abdullah da vefat edince Ebû Leheb bayram ederek, bir düşmanın cenâzesinden dolayı bir düşmanına gösterdiği insanlığı dahi gösterememişti.

Önderimiz panayır panayır dolaşarak Allah'ın dinini anlatırken, Ebû Leheb de üşenmeden onu arkasından izleyip, “O yalancının kendisidir, inanmayın onun sözlerine.” gibi sözlerle parazit yapmaktan çekinmemişti. Zorlu boykot yıllarında, Peygamberimiz (s.a.v.)’in kabîlesi olan Hâşimoğullarından zulme ortak olan tek kişi oldu.

Ebû Leheb’in bütün bu düşmanlıklarında karısı Ümmü Cemîl de ona ortaktı. Ümmü Cemîl’in asıl adı Ervâ bnt Harb’di. Künyesi, güzelin annesi anlamına geliyordu, ama kendisi hiç de güzelliklerin anası olmadı. Kendisi Eb Süfyan’ın kız kardeşi idi. Belki de çoğu taktikleri karısı ona veriyor ve onu sürekli tahrik ediyordu. Bir kadın olarak Ümmü Cemîl, kocasının yeğenine karşı daha şefkatli olabilir, azgın kocasını zulmünden alıkoyabilirdi. Ama yapmadı, düşmanlıkta kocasından geri kalmadı. Bu yüzden de bir Kur’ân suresinde her ikisi birlikte anıldılar. Kıyâmete kadar okunan bu âyetlerle hem gündemde kalacaklar hem de lânete müstahak olacaklardır. Aslında âyetlerde Ebû Leheb ve karısı birer sembol olarak anılmıştır. Sonuçta onların şahsında kadın olsun erkek olsun bütün İslâm düşmanları bu acı âkıbete duçar alacaktır.

Ebû Leheb ve karısı İslâm düşmanlığı adına ellerinden gelen hiçbir şeyi geri koymamışlar, bütün güçlerini, bütün servetlerini ve bütün her şeylerini bu uğurda seferber etmişlerdi. Bu halleriyle de başta Mekke kâfirleri olmak üzere bütün kâfirleri gerilerde bırakmışlardı. Bütün bu yaptıklarına karşılık, onlara kalıcı bir ders verilmeliydi. Hem de kıyâmete kadar dillerden düşmeyecek ve hatıralardan silinmeyecek bir ders. Çünkü davete engel olan hiç kimseye müsâmaha yoktu. İsterse o, Peygamber (s.a.v.)’in amcası ve Peygamber (s.a.v.)’in yengesi olsun. Ve işte onları lânetleyen âyetler geldi:

“Karısı da alevli bir ateşe girecek. Hem de boynunda bükülmüş bir ip olduğu halde, bir odun hamalı olarak.” Aynen dünyada bir ve beraber oldukları gibi, cehennemde de bir ve beraber olacaklardır. Dünyada tevhîde karşı verdikleri savaşın plan ve programlarını beraberce yaptıkları gibi, cehennem alevleri içerisinde de beraber olup bu sefer alevlerle, birbirleriyle boğuşacaklardır. Yoksa karı-koca orada beraber olmanın tadını tadamayacaklardır. Ümmü Cemîl, kocasını işkence ve eziyete tahrik ediyor, kin ve nefretini artırıyor, ona akıl veriyor ve bu şekilde düşmanlık ateşini tutuşturuyordu. Âhirette de cezâsı suçu doğrultusunda olacaktır. Ateşe odun taşıyan hamal olarak cehenneme atılacaktır.

Âyet, karı-kocanın dini yaşama konusunda da birbirlerinin yanında olmalarının gereğini îmâ ediyor. Din düşmanları birbirleriyle yardımlaşırsa, İslâm ailesinin fertleri niçin birbirlerinin yardımcısı olmasınlar! Onlar, daha fazla hak dâvâlarında birbirlerinin yanında olmalıdırlar.

 Ümmü Cemîl, birçok hizmetçisi olmasına rağmen, dünyada bizzat kendisi odun taşırdı. Peygamber (s.a.v.)’e olan düşmanlığından bizzat kendisi elleriyle diken toplar ve onun geçeceği yollara sererdi. İnsanlar arasında ayrılık ve fesat ateşini körükleyen dedikodu-laf odunlarını taşırdı. Hatta o zamanlar müşriklerin önde gelenlerinden olan Ebu Süfyan'ın kızkardeşi Ümmü Cemîl'in kocasını İslâm ve onun Peygamber’ine karşı kışkırtmasında önemli bir rol oynadığı görülür. “…Gerçekten de siz kadınların hilesi çok büyük/planı pek yamandır!”[2]

Ümmü Cemîl'in cehennemdeki görüntüsü de dünyadakinin benzeri olacaktır. Yaşadığı gibi ölecek ve öldüğü gibi dirilecektir. Bütün bu tevhîd düşmanlığının vizri, yaptığı dedikoduların ağır günahı sırtında olduğu hâlde, aynen bir odun taşıyıcısı gibi, kamburlaşmış beliyle uflaya puflaya cehennem alevlerine yaslanıp yuvarlanacaktır. Âyet-i kerîme boynunda asılı, uçları sarkmış ipine varıncaya kadar eşsiz ve o kadar da korkunç bir şekilde odun hamalının tasvirini çok canlı bir biçimde yapıyor...

Hakkında bu âyetler inince Ümmü Cemîl, eline aldığı avuç dolusu taşlarla, Kâbe’nin yanında oturan Allah Rasûlü’nün üzerine yürüdü. Rasûlullah’ın ona, “Kur’an okuduğun zaman seninle âhirete inanmayanlar arasına görünmeyen bir perde çekeriz”[3] âyetini okudu. O sırada Cenâb-ı Hak onun gözlerini alıverdi ve Allah Rasûlü’nü göremez oldu. Elindeki taşları atamadan söylenerek dönüp gitti.

Kadına yakışan boynuna asacağı güzel bir gerdanlıktı. Âyette uzaktan gerdanlığı andıran ve “sahibinin cehennemi olacak odun ipleri” denilerek onunla alay edilmektedir. Dünyadaki suç aletleri, âhiretteki cezâlandırılmasında da yanında olacaktır. Ateşten upuzun zincirler boynuna dolanmış halde azaba uğrayacaktır.

Ebû Leheb, Tebbet Suresi’nin inişinden on yıl kadar sonra, Bedir Savaşı’ndan hemen sonra çiçek hastalığına yakalanarak ölmüş, cenâzesi bulaşıcı hastalığı sebebiyle normal şekilde defnedilememişti. Peygamberimiz (s.a.v.)’e hakâret ederek nişanı atan oğul Uteybe, ticaret için gittiği Şam yolunda bir aslan tarafından parçalanarak ölmüş, karısı Ümmü Cemîl de küfür üzere ölüp gitmiştir. Tebbet Suresi’yle Yüce Allah, Ebû Leheb ve karısının küfür üzere öleceklerini mûcizevî olarak önceden haber vermiştir.

Buna karşın iki oğlu Utbe ve Muattib Mekke Fethi’nden sonra Müslüman olmuşlar, kızı Dürre ise daha önce Müslüman olup Medine’ye hicret etmiş ve Peygamberimiz (s.a.v.)’e bey’at etmiştir. Medine’de bazı kadınlar onu, Ebû Leheb’in kızı diye kınadıklarında, o incinmişti. Bu durumu haber alan Peygamberimiz insanları şöyle uyarmıştı: “Ey insanlar! Sizin nesebiniz var da benim yok mu? Dürre benim amcamın kızıdır. Onun hakkında hiç kimse hayırdan başka bir şey söylemesin!” Dürre, Hz. Aişe’den üç hadis rivâyet etmiştir.[4]

Tebbet Suresi’nde anlatılan bu İslâm düşmanı karı-kocanın kıssası bize pek çok şeyi söylüyor. Onlardan birkaçı şöyledir:

1.      Din bağı her şeyin üstündedir. Peygambere yahut bir sâlih kişiye yakın olmak yetmez. Önemli olan onlara tâbi olmaktır.

2.      Şu dünya sınavında insan olarak kadın erkek birdir. İslâm’ı öğrenme, yaşama ve yaşatma ve mükâfâtları konusunda da onlar müşterektir. İslâm’a yabancı kalma, ona düşmanlık yapma konusunda, azap ve cezâ konusunda da kadın erkek arasında bir fark olmayacaktır. Kadın olsun erkek olsun, herkes yaptığına bağlıdır ve yapıp ettiğinin karşılığını görecektir. Her insan için cennette de bir yer, cehennemde de bir yer ayrılmıştır.

3.      Karı-koca hayatı paylaşma konusunda birbirlerini tamamlayan bir bütünün iki parçasıdırlar. Önemli olan onların hayırlı işlerde birbirleriyle yardımlaşmalarıdır.

4.      Ebû Leheb ve karısı, İslâm düşmanlığında o kadar ileri gittiler ki insanlıklarından uzaklaştılar. Kibir, kin ve nefretleriyle Allah Rasûlü’ne yapmadıklarını bırakmadılar. Onu hem sözleriyle hem davranışlarıyla rencide ettiler. Yüce Allah da indirdiği sureyle Mekke müşriklerinden yalnızca Ebû Leheb ve karısını açıkça andı ve onları hem dünyada rezil etti hem de âhirette, korkunç bir azâbın onları beklediğini haber verdi. Aslında bu durum bütün İslâm düşmanları için geçerli bir haberdir.

5.      İslâm’a karşı duranlar, kendinin cehennem ateşine odun taşıyan hamallardır. Bu uğurda işlenen günahlar, cehennemde azabın artmasına sebep olacaktır. “Allah'a kavuşmayı yalanlayanlar doğrusu kaybedenlerdir ki, kıyâmet saati onlara ansızın gelince, günahlarını sırtlarına yüklenerek ‘Dünyada işlediğimiz büyük kusurlardan ötürü yazıklar olsun bize.’ derler. Dikkat edin, yüklendikleri şeyler ne kötüdür!”[5]

6.      İslâm düşmanı karı-kocalar batıl dâvâları uğruna birbirlerine destek olurken, bizlerin hak dâvâ uğruna birbirimizden ayrı ve gayrı olmamız yakışmaz. Bizler onlardan daha fazla hak dâvâda birbirimize yardımcı ve destek olmalıyız.

Hak bâtıl mücadelesi kıyâmete kadar kesintisiz devam edecektir. Ne Ebû Cehiller ölüp bitmiştir, ne de Ümmü Cemîller tükenip gitmiştir. Her Mûsâ’nın karşısında Firavunlar olacaktır. Önemli olan Mûsâların yanında saf tutabilmektir.