Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi Dîvânı

Yolumuzu Aydınlatan Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi'nin Hayatından Kesitler

Maneviyat göğünün parlak yıldızlarından biri olan ve yolumuzu aydınlatan Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi, 1914 yılında Darende'de dünyaya gelmiştir. O,1914-1990 yılları arasında Darende'de 76 yıl yaşamış ve manevî hizmetlerde bulunmuş bir gönül sultanıdır. Soy bakımından 12. batından Somuncu Baba/Şeyh Hamid-i Veli'ye, oradan da âlemlere rahmet olarak gönderilen Hz. Muhammed (s.a.v.) Efendimiz’e ulaşan nesebiyle 36. kuşaktan Peygamberimiz’in soyundandır. 

Osman Hulûsi Efendi'nin babası Es-Seyyid Şeyhzâde Hatip Hasan Efendi, annesi ise Seyyid İbrahim Taceddin-i Veli soyundan Fatıma Hanım'dır. Bu kıymetli Hak ve hakikat dostu 1945-1987 yılları arasında 42 sene boyunca Somuncu Baba Camii'nde imamlık yapmıştır. Çevresindeki insanları irşat etmiş, çok da sevilmiştir.                    

Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi, Somuncu Baba'nın izinden gitmiştir. Osman Hulûsi Efendi, mâziyle istikbâl arasında bir kültür köprüsü olan Dîvân edebiyatının son büyük şairlerinden biridir. O, bir mürşid-i kâmil olduğu gibi, aynı zamanda iyi de bir Dîvân şairidir. O, miadını doldurduğu söylenen Dîvân edebiyatını Cumhuriyet Dönemi’ne başarıyla taşıyanlardandır. Müstakil bir Dîvân teşkil edecek kadar usta bir şiir ehlidir. Gazel, ilâhi, kaside, rubaiyyat ve müstezat onun Dîvânında yer alan şiir türleridir.

"Mektûbât-ı Hulûsi-î Dârendevî" adlı eserinde yakın ve uzak çevresindeki dostlarına yazdığı manzum ve mensur mektuplarını bir araya getirmiştir. Onun bir de "Hutbeler" adını taşıyan çok değerli bir eseri vardır. Bahsettiğimiz bu üç eser de Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi Vakfı tarafından basılmıştır.

1990 senesinde ebedî âleme göç eden Osman Hulûsi Efendi'nin kabri Darende'de Somuncu Baba Türbesi ve Külliyesi hazire bölümünde bulunmaktadır.

Osman Hulûsi Efendi, Dîvân Şiirinin 20. Yüzyıldaki Başarılı Bir Temsilcisidir

Osmanlı'yla yaşıt olan Dîvân şiiri, Cumhuriyet Dönemi’nde iyice zayıflasa da Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi (k.s.)'yi¸ Dîvân şiirinin 20. yüzyıldaki başarılı bir temsilcisi olarak kabul edebiliriz. Zira onun Dîvân şiiri sahasında birbirinden güzel gazel¸ kaside¸ rubai ve müstezat nazım şekillerinde yazılmış şiirleri vardır. Şiirlerinde çoğunlukla arûz ölçüsünü kullanmıştır. Miktarları az olsa da¸ heceyle yazdığı koşma ve semâîleri de mevcuttur.

"Her Canlıya Hizmet" sloganıyla yola çıkan Hulûsi Efendi Vakfı’nın kültürel bir kuruluşu olan Nasihat Yayınları, yakın zamanda "20. Yüzyıl Mutasavvıf Dîvân Şâiri Seyyid Osman Hulûsi Efendi Dîvânı (İnceleme-Metin-Nesre Çeviri)" adıyla kıymetli bir eser neşretti. Değerli akademisyen ve ilim adamlarımızdan Prof. Dr. Nihat Öztoprak, bu değerli eseriyle Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi'nin birbirinden önemli şiirlerini günümüz Türkçesine çevirerek söz konusu şiirlerin geniş kitleler tarafından okunup anlaşılmasının yolunu açtı.  

Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi Dîvânı'nın Nesre Çevrilmesi Bir İhtiyaçtı

Kıymetli ilim adamı Prof. Dr. Nihat Öztoprak'ın dört cilt hâlinde kaleme aldığı "20. Yüzyıl Mutasavvıf Dîvân Şâiri Seyyid Osman Hulûsi Efendi Dîvânı (İnceleme-Metin-Nesre Çeviri)" adlı kitap beş bölümden oluşuyor. İlk bölüm "Osman Hulûsi Efendi'nin Hayatı ve Eserleri" ana başlığı altında "Osman Hulûsi Efendi'nin Hayatı" (Soyu, Doğumu, Adı-Soyadı ve Lâkapları, Eğitimi ve Gençliği, Askerliği, Görevleri, Hacları ve Hac Yolculukları, Ailesi, Ölüm Fikri ve Vefatı) " Osman Hulûsi Efendi'nin Sosyal Hayatı" (Şeyhi ve Tarikatı, Şeyhliği, Sosyal Hayatı ve Hizmetleri), " Osman Hulûsi Efendi'nin Şahsiyeti ve Mücadelesi" (Ahlâkı, İlmi, Spor ve Sanat Dallarına Merakı, Mücadelesi), "Eserleri" (Seyyid Osman Hulûsi Efendi Dîvânı,  Mektûbât-ı Hulûsi-i Dârendevî, Şeyh Hâmid-i Velî Minberinden Hutbeler, Eserleri Dışındaki Şiirleri, Yazmayı Arzu Ettiği Eserler) alt başlıklarından meydana geliyor.

Kitabın "Osman Hulûsi Efendi'nin Kişiliği" adlı ikinci bölümünde "Mahlası, Edebî Kişiliği, Kitabeleri, Nesirleri, Uyarıları" alt başlıkları yer alıyor. "Seyyid Osman Hulûsi Efendi Dîvânı'nın İncelenmesi" adlı üçüncü bölümde "Dîvân İncelemesine Giriş", "Şekil Hususiyetleri", "Muhteva Hususiyetleri" başlıkları dikkat çekiyor. "Seyyid Osman Hulûsi Efendi Dîvânı Metni ve Nesre Çevirisi" dördüncü bölümün, "Şiir Fihristi ve Sözlükler” ise beşinci bölümün ana başlıkları olarak karşımıza çıkıyor.

Hamiyetperver Bir Evlât Olan H. Hamideddin Ateş Efendi, Merhum Babasının Şiirlerinin Nesre Çevrilmesin(d)e Öncülük Ederek Büyük Bir Vefa Örneği Göstermiştir

Kıymetli edebiyatçı ve bilim adamı Prof. Dr. Nihat Öztoprak’ın kaleme aldığı dört ciltlik "20. Yüzyıl Mutasavvıf Dîvân Şâiri Seyyid Osman Hulûsi Efendi Dîvânı (İnceleme-Metin-Nesre Çeviri)" adlı bu eserin "Takdim" yazısını merhum Osman Hulûsi Efendi'nin Mütevelli Heyet Başkanı da olan değerli ve hamiyetperver oğlu, H. Hamideddin Ateş Efendi kaleme almıştır.

"Takdim" yazısında, "Klasik edebiyat" da denilen Dîvân edebiyatı hakkında önemli bilgiler veren H. Hamideddin Efendi, sözü babasının şairliğine ve bu esere getirerek şunları söylüyor: "Klâsik Türk edebiyatı 19. yüzyılda yerini Batı tesirinde gelişen yeni Türk edebiyatına bırakmakla beraber bu köklü gelenek günümüze kadar bazı şairler tarafından devam ettirilmiştir. Onlardan birisi de 1990’da vefat eden 20. yüzyıl âlim ve mutasavvıf şairi babam Es-Seyyid Osman Hulûsi Ateş Efendi (k.s.)’dir.

Gerçek sanatkâr için sadece heyecan yeterli değildir. Sadece ilim ve kültür de kuru kalabilir. Hakikî sanat eseri, kültür ve heyecanın müşterek mahsulüdür. Bir şair olarak Hulûsi Efendi’de her iki vasıf da fazlasıyla vardır. O kuvvetli bir dinî bilgiye sahip olduğu kadar dinî kültüre de hâkim idi. Onun şiirleri bu bilgilerin aşkla yoğrularak yansıtılmasından ibarettir. Zira o Allah ve insan sevgisi ile mayalanmış manevî bir atmosfer olan Darende Şeyh Hâmid-i Veli/Somuncu Baba Külliyesi’nde yetişmişti.

Bu külliye, Allah dostu Somuncu Baba’nın sırrı ifşa olunca Bursa’dan gelerek asırlar önce kurduğu ve Kâbe toprağı yaptığı, bağ ve bahçelerinde aşk gülü yetiştirilen manevî bir huzur iklimidir. Hulûsi Efendi’nin şiirlerinin anlamlarının ortaya konması böylece günümüz insanıyla onun şiirleri arasında köprü kurulması zaruret hâlini almıştı. Bunun için ise alanın uzmanından yardım almak, işi ehline emanet etmek gerekiyordu.

Bu maksatla Prof. Dr. Nihat Öztoprak’tan Hulûsi Efendi’nin şiirlerinin nesre çevirisi talep edildi. Teklifimizi kabul eden akademisyen, ilim erbabı Nihat Öztoprak Bey uzun süren yorucu ve titiz bir çalışma sonucu nesre çeviriyi tamamladı. Nesre çevirinin yanında metinde bazı düzeltmeler gerçekleştirdi."

Bu Karanlık Çağda Yolunu Bulmakta Güçlük Çeken Gençler, Onun Şiirlerinden Çok Şeyler Öğreneceklerdir

Es-Seyyid Osman Hulûsi Ateş Efendi (k.s.)’nin şiirlerinin kıymetini ve anlam derinliğini iyi bilen, babasının manevî mirasını sahiplenen ve geleceğe taşınmasında büyük gayretler sarf eden H. Hamideddin Ateş Efendi, Osman Hulûsi Efendi dostlarına bir de şu müjdeyi verdi: "Nesre çeviri ile Hulûsi Efendi (k.s.)’nin şiirlerinin farklı dillere kazandırılmasının da önü açılmış oldu. Bu konuda başta İngilizce ve Arapça olmak üzere çeşitli dillere çevirme düşüncelerinin bundan sonra hayata geçirileceğinin müjdesini verebiliriz."

Osman Hulûsi Efendi (k.s.)’nin tasavvuf deryası hükmündeki şiirlerinin geniş kitleler tarafından okunup anlaşılmasının önündeki engelleri kaldırmak için büyük bir seferberlik ruhuyla hareket ederek bu kıymetli şiirleri günümüz Türkçesine çeviren Prof. Dr. Nihat Öztoprak Hoca, kitabının "Önsöz"ünde Hulûsi Efendi’nin şiirlerin nesre çevrilmesiyle ilgili olarak şu noktalara vurgu yapıyor:

"Hulûsi Efendi Dîvânı’nın nesre çevirisi iki ihtiyaçtan doğmuştur: Birincisi, şiirlerinin daha iyi anlaşılması veya yanlış anlaşılmaması; ikincisi, şiirlerinin farklı dillere çevrilmesinin kolaylaştırılmasıdır." Ömrünü Hak ve hakikat davasına adayan, Kur'anî ölçüleri hayat tarzı hâline getiren, bunları yaşayan ve yaşatan Es-Seyyid Osman Hulûsi Ateş Efendi’nin şiirlerinin anlam derinliği düşünüldüğünde, bu mânâ sofrasından herkesin nasiplenmesinin gerekliliği aşikârdır.

Özellikle bu çağda yolunu bulmakta güçlük çeken gençler onun şiirlerinden çok şeyler öğreneceklerdir. Bu güzel eserin yayımlanmasından sonra, şiirleri anlayamama bahanesi de ortadan kalkmıştır. Kitabın vücut bulmasında emeği geçen herkese teşekkür ediyorum.