Üç Ayların Fazileti ve Kandiller

İnsanlar, dünyevî meşgalelere kendilerini bazen öyle kaptırırlar ki dinî görevler ikinci planda kalır. Zamanın normal seyri sırasında rutin meşguliyetlerle devam eden hayat sıradanlaşır, hatta sıkıcı olmaya başlar.

Allahu Teâlâ hem mânevî hayattan uzaklaşmamızı önlemek hem de sıradanlaşan zamana ve hayata mânevî bir canlılık katmak için bazı ay, hafta ve günlere özel bir değer atfetmiştir.

Önümüzdeki üç ay içerisinde gündelik hayatın tek düzeliğinden ve sıradanlığından bizleri alıp, kendi hususî atmosferine götüren bu güzel ve özel günleri ardı ardına yaşayacağız.

Bu mübarek aylarda Allah’ın rahmeti sağanak yağmur gibi üzerimize yağacak, hânemiz ve kazancımız bereketlenecek, günahlarımıza tevbe ederek mânen arınacağız.

Güzel yurdumuzun insanları, kandil, Ramazan ve bayram gibi bu husûsî zamanları, sosyal barışın ve huzurun bir vesilesi sayarak sevinçle karşılayıp uğurlayacak, kendi inanç ve değerlerini yaşama ve yaşatmayı, bizzat yaşayarak öğreneceklerdir.

Üç aylardan ilki olan Recep ayının mânevî değerine Kur’an-ı Kerim’de ve Hz. Peygamber (s.a.v.)’in hadis-i şeriflerinde işaret buyrulmuştur. Tevbe Sûresi’nin 36. âyetinde şöyle buyrulmaktadır: “Şüphesiz Allah’ın gökleri ve yeri yarattığı günkü yazısında, Allah katında ayların sayısı on ikidir. Bunlardan dördü haram aylardır. İşte bu, Allah’ın dosdoğru kanunudur. Öyleyse o aylarda kendinize zulmetmeyin...”

Âyette ifâde edilen haram ayların, “Zilkâde, Zilhicce, Muharrem ve Recep” ayları olduğunu Sevgili Peygamberimiz, şu hadisleriyle açıklamışlardır: “Muhakkak zaman Allah’ın yarattığı günkü şekliyle akıp gitmektedir. Sene on iki aydır. Onlardan dördü haram aylarıdır. Bunlardan üçü peş peşedir: Zilkâde, Zilhicce, Muharrem, bir de Cemâziyel-âhir ile Şaban ayları arasında olan ve Mudar Kabilesi’nin ayı Recep’tir.”1

Allah, zaman içinde özel ve değerli anlar yaratmıştır. Bunlar, bayram günleri ve geceleri, cuma geceleri, üç aylar diye adlandırdığımız Recep, Şaban ve Ramazan ayı ve kandil geceleridir.

Üç aylar mevsimi aynı zamanda kandiller mevsimidir. Bir yıl içerisinde idrak ettiğimiz beş kandil gecesinin dördü üç aylar içerisinde yer alır. Milletimiz de bu günlere özel önem vermiş ve kandiller, dinî duygunun canlı tutulması ve geliştirilmesi için vesile kılınmıştır.

Üç Aylarda Yer Alan Kandiller

Regâib Kandili: Recep ayının ilk Cuma gecesidir

Mirac Kandili: Recep ayının 27. gecesi ve Hz. Peygamber (s.a.v.)’in miraca çıkması olayıdır

Berat Kandili: Şaban ayının 15. gecesidir.

Kadir Gecesi: Ramazan ayının 27. gecesidir.

Peygamberimiz üç aylar girince şöyle dua yaparmış: “Allahümme bariklena fi Recebe ve Şa’ban ve belliğna Ramazan. /Allah’ım! Recep ve Şaban ayını bize mübarek kıl ve bizi Ramazan’a kavuştur.”

Regâib; çok değerli hediye, bağış, içten gelerek ve yoğun bir şekilde arzu edilen şey anlamlarına gelen Arapça bir sözcüktür. Cenâb-ı Hakk’ın, ilâhî ihsan ve manevî hediyelerinin diğer zamanlardan daha çok tecellî etmesi ve samimi kalple Allah’a yönelenlerin affedilme ümitleri dolayısıyla, Müslümanlar tarafından heyecanla beklendiği ve gönülden arzulandığı için Recep ayının ilk Cuma gecesine “Regâip Kandili” denmiştir.

Üç Aylar ve Kandiller, Muhasebe Ayı Üç ayların başlangıcında ve kandil gecesinde geceyi idrak ederken; - Allah ile aram nasıl? - Onun istediği bir kul olabildim mi? - Beni ondan uzaklaştıran kötü alışkanlıklarım var mı? - Her an ölüm gelecek olsa buna ne kadar hazırlıklıyım? - Âhiretimi mamur yapacak bir hazırlığım var mı, vb. sorularla nefis muhasebesi yapabilir ve manevi yönden toparlanmaya çalışabiliriz.

Üç Aylar ve Kandiller, Dinî Eğitim Ayı Kandil dolayısı ile tebrikleşmeler, hediyeleşmeler, evde dini bir havanın oluşması, çocuklarda dini duygu ve düşünceleri oluşturmakta ve güçlendirmektedir.

Bu gün vesile edilerek bir hediye alınması, ya da zaten ihtiyaç olan bir eşyanın bugüne denk getirilerek alınması isabetli olur. Çocuk o eşyayı gördükçe kandili, dolayısı ile din ile ilgili bir şeyleri hatırlayacaktır. Yine önemli kararlarımızı, nişan, düğün gibi, iş yeri açma, ev alma vs. bu günlere denk getirerek mübarek günleri hayırlı işimize milat yaparsak, bu günlerin bereketi ile iyi bir başlangıç yapmış oluruz.

Üç Ayları Değerlendirme

- Öncelikle tevbe ve af dileği mübarek gecelerde daha da önem arz eder: Buna göre “Hesaba çekilmeden önce kendinizi hesaba çekiniz.” hadis-i şerifinin gereğini yapabiliriz.

- Kur’an-ı Kerim’i meali ile birlikte okuma çalışması yapılabilir.

- Kur’an okumayı bilmeyenler öğrenmeye çalışabilirler.

- Üç aylar vesilesi ile nafile oruçlar çoğaltılabilir. Her ayın başında, ortasında ve sonunda üçer gün oruç tutulabilir. Gün aşırı veya Pazartesi-Perşembe oruçları tutulabilir.

Peygamberimiz (s.a.v.)’in, üç ayların tümünü fasılasız tuttuğuna dair bir rivayet yok. Bazen Recep ayında, bazen de Şaban ayında çok oruç tutardı diyor Hz. Aişe. Şaban ayında çok oruç tutmasının sebebini soran Usame b. Zeyd’e Peygamberimiz şöyle demiştir: “Şaban, Recep ile Ramazan arasında insanların kendisinden gafil oldukları bir aydır. Hâlbuki o, içerisinde amellerin Allah’a sunulduğu bir aydır. Ben de oruçluyken amelimin Allah’a sunulmasını isterim.”2

- Kefaret borcu olanlar bu aya denk getirebilirler.

- Hayır ve hasenata bu aylarda daha çok ağırlık verilebilir.

- Eğer düzenli beş vakit namaz kılmıyorsanız, üç ayların başlangıcını bu iş için milat yapabilirsiniz.

- Kötü bir alışkanlığınızı terk etmek için de mübarek gece bir başlangıç vesilesi olabilir, sigarayı bırakmak gibi. Kandiller Allah’ın Bir Nimeti Allah’ın üzerimizdeki nimetlerini saymaya kalksak sayamayız. Allah ayrıca, kendimize çeki düzen vermek ve karanlık yolları aydınlatmak için senenin belli aylarına kandiller koymuştur.

Biz içinde yaşadığımız imkânları, fırsatları ve nimetleri alakasız yerlerde arıyoruz. Üç aylar ve kandilleri içinde yaşadığımız fakat farkında olmadığımız nimetlerdendir. Allahu Teâlâ şöyle buyuruyor: “Ey iman edenler! Allah’tan korkun ve herkes yarına ne hazırladığına baksın. Allah’tan korkun, çünkü Allah yaptıklarınızdan haberdardır.”3

Üç aylar mevsimi ve kandiller, bu âyetin gereği olarak, yani yarınlarımız için hazırlık yapmak için bir fırsattır. Üç aylar mevsimi, kamerî takvime göredir. Kamerî takvimde bir yıl 354 gün olduğundan üç aylar, kurban ve hac mevsimi her sene 11 gün önce gelmekte ve yaklaşık 33 senede bir, bir yılı dolanmaktadır.

Buna göre akıl baliğ olduktan sonra 33 sene yaşayan biri bir senenin her mevsiminde üç ayları yaşamış olmaktadır. Peygamberimiz (s.a.v.) Recep ayının fazileti hakkında şöyle buyurmuştur: “Er-Recebu şehrullah, v’e-Şabanu şehri, v’e-Ramadanu şehru ümmeti./Recep Allah’ın ayı, Şaban benim ayım, Ramazan ise ümmetimin ayıdır.”

Recep ayı, içinde Regâib Kandili ve Mirac Kandili olmak üzere iki kandil vardır. Üç aylarımız ve kandillerimiz, şahsımız, ailemiz, milletimiz ve İslâm âlemi için mübarek olsun.

Dipnot *Dr. Mukadder Arif YÜKSEL 1.    Buhârî, Ehâdî, 5,Tevhid, 24; Müslim, Kasâme, 29; Ebû Dâvud, Menâsik, 67, Ahmed b. Hanbel, Müsned, 1/37, 73. 2.    Neylü’l-Evtar, c.4, s.276. 3.    Haşr, 59/18.