Sakın Terk-i Edepten

Sakın terk-i edebden kûy-ı Mahbûb-ı Hudâ'dır bu
Nazargâh-ı İlâhîdir Makâm-ı Mustafâ'dır bu

Nâbî

(Sakın saygıyı elden bırakma¸ burası Allah'ın Habîbi'nin mahallesidir. Burası Hakk'ın tecellî ettiği yer ve Hz. Peygamber (s.a.v.)'in makamının bulunduğu mekândır.)

Şair Nâbî¸ hacca niyet eder ve içinde önemli devlet erkânının da bulunduğu bir kervanla yola koyulur. Medine'ye yaklaştıkça heyecanı artar şairin. Bu arada kervandaki paşalardan birinin deve üzerindeki tahtırevan içinde ayaklarını Medine'ye doğru uzatarak oturduğunu görür. Bunun üzerine irticalen söylediği bir na'tla paşayı uyarır. Paşa¸ bu durum karşısında sinirlenir.

Şiir¸ o anda söylendiği için kervandakilerden başka bir kimsenin bu şiirden haberi yoktur. Medine'ye yaklaştıkları sırada sabah namazı vaktidir ve minarelerin birinden Türkçe bir kaside okunmaktadır. Bu¸ Nâbî'nin yazdığı na'tin ta kendisidir. Kervan doğruca o camiye yönelir. Müezzin minareden inince Nâbî¸ müezzine: "Bu Türkçe kasideyi nereden öğrendin?" diye sorar. Nâbî'nin kim olduğunu bilmeyen müezzin: "Bu gece rüyamda Peygamber Efendimiz bana: "Ümmetimden Nâbî adlı bir büyük şair vardır ki benim hakkımda bir kaside yazmış¸ onu bu gece minareden okumanı arzu ediyorum.' buyurarak¸ bu beyitleri bana öğretti." deyince Nâbî sevincinden¸ heyecanından bayılıp düşer. Kendisini uyardığı için Nâbî'ye sinirlenen paşanın sinirleri geçmiş; kendisine bir ders verildiğini anlamıştır.

Biz¸ Medine için aydınlık şehir demişiz¸ kutsal topraklar demişiz. Buranın Müslümanlar için değeri hiçbir şeyle ölçülemez. Nâb Medine'ye doğru ayaklarını uzatan kişinin şahsında bütün insanlara bir edep dersi vermek ister. Allah'ın Habîbi Sevgili Peygamber Efendimiz (s.a.v.)'in mahalli ve Allah'ın nazargâhı olan bir yerde insan her hâli ile pür dikkat ve pür edep olmalıdır. Medine¸ mukaddes bir mekândır; çünkü burada Peygamberimizin kabri "Ravza-i Mutahhara" bulunmaktadır. Hacca giden Müslümanlar¸ bu mübarek şehirde bulunan yerleri ziyaret etmeyi vazife bilirler.

Medine seçilmiş beldedir; çünkü Peygamberimiz: "Beni ziyaret için gelip¸ başka bir iş yapmayarak¸ yalnız ziyaret edene¸ kıyamette şefaat etmek¸ bende hakkı olur.""Bana selâm verene¸ ben de selâm veririm." demiştir.

Medine mübarek beldedir; çünkü Mescid-i Nebi buradadır. Hz. Peygamber (s.a.v.)'in Medine'ye varır varmaz¸ temelini takva üzere bina ettiği mescit burada bulunmaktadır. Efendimizin¸ yapımında bizzat çalıştığı ve ömrünün geri kalan kısmını geçirdiği¸ hayatının sonuna kadar imamlığını yaptığı¸ pek çok dinî¸ içtimaî¸ siyasî hadiseye sahne olan¸ çok sayıda dinî şahsiyetin öğrenim gördüğü mübarek mekân Suffa ashabının sığınağı¸ ilmin beşiği¸ İslâm'ın ilk üniversitesi burasıdır. Bu yer hakkında Hz. Peygamber (s.a.v.)¸ "Evimle minberim arası cennet bahçelerinden bir bahçedir ve minberim de Havz üzerindedir." buyurmuştur.

Bu topraklar bir mü'min için son derece önemlidir; çünkü Efendimiz: "Mescidimde kılınan bir namaz¸ Mescid-i Haram hariç¸ başka mescitlerde kılınan bin namazdan hayırlıdır. Mescid-i Haram'da kılınan bir namaz da sair mescitlerde kılınan yüz bin namazdan efdaldir." buyurmuştur.

Nâbî'nin hassasiyeti milletimizin geneline şâmil yüce bir histir. Nitekim Osmanlı mühendisleri¸ Medine'de yatan Peygamber Efendimizi rahatsız etmemesi için büyük bir saygı örneği göstererek demiryoluna keçe döşemiş ve titretişimi engellemişlerdi. Nâbî'nin şiiri baştan sona bir bütünlük arz etmektedir. Gazelin diğer beyitlerini kısa açıklamalarla paylaşalım:

Felekdemâh-ı nev Bâbü's-selâm'ınsîne-çâkidir
Anun kandilidir hûr matla-i nûr u ziyâdır bu

(Gökyüzündeki hilâl¸ Hz. Peygamber (s.a.v.)'in "Bâbü's-selâm" adındaki kapısının göründüğü yerdir. Bunun kandili güneştir; burası ışık ve nûrun kaynağıdır.)

Resûl-i Kibriyâ'nın hâbgâhıdır hakîkatde
Tefevvuk-kerde-i arş-ı Cenâb-ı Kibriyâ'dır bu

(Nâbî¸ Peygamber Efendimiz'in kabrinin bulunduğu yer için¸ Hz. Muhammed (s.a.v.)'in dinlendiği yer; fazîlette arş-ı a'lânın bile üstündedir diyerek burasının ne kadar şerefli bir mekân olduğuna işaret eder.)

Bu hâkin pertevinden oldı deycûr-ı adem zâil
Amâdan açdı mevcûdâtdü çeşme tûtiyâdır bu

(Bu toprağın parlaklığından yokluk karanlıkları ortadan kalktı. Yaratılmış olan her şey¸ körlükten bu mukaddes topraklardaki sürme sayesinde kurtulup gözlerini açtı.)

Burada Kâbe topraklarının insanlar için önemine dikkat çekiliyor. Hakîkatte buradaki göz¸ gönül gözüdür. Kâbe'ye gelen insanlar¸ buranın mânevî havasını teneffüs etmek suretiyle İlâhî bir vecd ile hakikatlere ulaşırlar; dolayısıyla hacıların gözleri açılır.

Müra'ât-i edebşartıyle gir Nâbî bu dergâha
Mataf-ı kudsiyândır bûsegâh-ı enbiyâdır bu

Nâbî¸ edep hususuna bir kez daha dikkat çeker. Çünkü burası son derece edepli olunması gereken bir yerdir. Nâbî son beyitte şöyle diyor: "Ey Nâbî¸ bu dergâha edebini gözetmek suretiyle gir¸ çünkü burası meleklerin tavaf ettiği ve peygamberlerin öptüğü yerdir."

Şair burada kendisine hitap ediyor gibi¸ ancak mesajı bütün insanlaradır. Nâbî'ye göre Kâbe öyle bir mekândır ki¸ insanlarla birlikte melekler de orada tavaf yapmaktadır. Kâbe'nin duvarında bulunan ve Cennet'ten geldiğine inanılan Hâcerü'l-Esved¸ bugünkü bulunduğu yere Peygamber Efendimiz tarafından yerleştirilmiştir. Nâbî¸ Kâbe için burası kutsal bir mekândır ve bu binada Hz. Peygamber (s.a.v.)'in dahi öptüğü bir taş vardır diyerek onun kutsiyetinin sebeplerinden birini dile getiriyor.

Nâbî¸ edebiyatımızda hikemî tarzda yazdığı şiirleriyle tanınan bir şahsiyettir. Nitekim bu gazeli de asırlarca dillerden düşmemiş hikmet dolu bir şiirdir.