Yapay Zekâ Hayatımızı Nasıl Etkiler?

Son zamanlarda yapay zekâ destekli uygulamalar, telefonlar, tablet ve bilgisayarlar gibi söylemleri çok fazla duyar olduk. Bazı programların yapay zekâ destekli olduğu ve buna göre daha güvenilir olduğu gibi bilgilerle insanların dikkati çekilmiş durumda. Yapay zekâ uygulamalarının ne kadar iyi olduğu ya da neler olabileceğine ilişkin bazı tahminleri dile getirmeye çalışalım.

Bir ara yapay zekâ destekli eğitime katıldım. Bir program arayüzü ile yapay zekâ destekli uygulamalarla birlikte güzel afişler, yazılar, görseller hazırlanabiliyor. Meselâ bir hikâye yazdınız ya da bazı kelimeleri bir araya getirerek bir hikâye oluşturdunuz, yapay zekâ arayüzü ile ve bunlara uygun görseller de hazırlatabiliyorsunuz bu uygulamalarla ve nihayetinde bir çocuk kitabı yazabilirsiniz.

Buradan bakınca gayet masûmâne bir şey gibi görünüyor. Ancak emek dediğimiz kavram uçup gidiyor burada. Yapay zekâ ile bir hikâye üretiyor ama ortada bir emek, çaba yok. Teknolojiyi kullanarak bir şey başarmış gibi gösteriliyor aslında. Elbette hayatımızı kolaylaştırması açısından güzel ancak fikir ve sanat eserlerini koruma, destekleme açısından çok fazla sorunlu olduğunu dile getirmek isterim.

Meselâ bu uygulamada eğitim alırken öğrencilerin ödevlerine de yardımcı olabileceğinden bahsedildi. Şöyle ki bir konuyu yapay zekâ destekli bir şekilde oluşturabilirsiniz, meselâ “de, da” eklerinin kullanımıyla alâkalı bir ders notunu örnekleriyle beraber hazırlatabilir ve bunu çocuğunuza okuması için verebilirsiniz.

Bunu yaparken de örneklerde yanlışlıklar olduğunu gördüm, yani tamamen doğru sonuçlar vermiyor ama kontrol edilerek bu tür notlar hazırlanabilir. Anne babanın ya da öğretmenin işini kolaylaştırması açısından bunu bir yere kadar kabul edebiliriz diyelim ama bunun öğrenci tarafından tamamen kullanılması durumunda neler olacağını düşünelim biraz; öğrenci araştırma gereği duymayabilir ve yapay zekâ destekli uygulamaları kullanarak kendini iyice tembelliğe alıştırabilir.

Ödevlerini yapmak için yapay zekâ uygulamalarıyla ödevini kısa bir süre içinde yaparak araştırmadan, öğrenmeden ödevini hazırlamış olacaktır. Özellikle önem verdiğimiz kitap okuma, yeni kelimeler öğrenme ve öğrendiği kelimeleri sözlükten bakarak anlamlarını bilmesi ve zihninin daha geniş ufuklara açılması gibi kavramlardan uzaklaşmış olacaktır.

Öğrenciler açısından kaynağa ulaşmak ve okuma, araştırma gibi işlerini yapma konusunda kendilerine yardımcı olarak kullanılabilir ama sadece ona bağlı kalarak derslerini yapması, ödevlerini yapmasının çok masûm            kalacağını zannetmiyorum.

Meselâ vefât eden sanatçıların yapay zekâ destekli bir şekilde kendi sesleriyle şarkı ya da türkülerin oluşturulması maziye bir özlem gibi gösterilse de ileride telif sıkıntıları, vefât eden sanatçının mirasına ihânet gibi hukukî sorunları da beraberinde getirecektir.

İnsanların kişisel verilerinin korunması noktasında azamî özen gösterilirken bu tür uygulamalar ile gitgide bu sorun hâline de gelebilir. Meselâ günümüzde telefonumuzda bir şey arattığımızda bir bakıyoruz ki aradığımız konuyla ilgili reklamlar önümüze çıkıyor.

Bizi alışverişe doğru sürüklüyor. Yani özendiriyor ve insan nefsi de zaman zaman buna yeniliyor, alışveriş iştahı artmış oluyor. İnsan psikoloji üzerine çeşitli senaryolar yazılmış oluyor ve kimi zaman bunda başarılı olduğunu da söyleyebiliriz. Alışveriş çılgınlığını özendiren bir tutum üzerinde yapay zekânın kullanıldığını görmek mümkün.

Yapay zekâ uygulamalarını kütüphanelerin hafızasını yüklemek ve ona hızlı bir şekilde ulaşmak açısından kullanmak mümkün. Sonra sağlık alanında verileri bir araya getirerek sağlıkla alakalı çalışmalarda verileri tutmak, bunlar üzerinde analizler yapmak ve ona göre bir takım tedavi yöntemleri geliştirmek ya da herhangi bir hastalığa karşı elimizde verilerin olması birtakım yeniliklere, tedavilere bizi götürebilir.

Bu tür alanlarda kullanılması bize fayda sağlar. Yani yine insanlığın faydalı kullanımına sunmak üzere geliştirilebilir. Ancak insanlık sadece iyiyle yetinmediği için kötü uygulamaları da görmek mümkün. Bu yüzden bunun hem insanî hem hukukî boyutunun iyi düzenlenmesi gerekmektedir.

Yukarıda verdiğim ödevlerin hazırlanması örneğinde, birkaç deneme yaptım görmek açısından. Tam olarak doğru sonuçların da vermediğini dile getireyim. Tabiî daha bunun geliştirilmesi gerekiyor. Sonuçta yine insanın verdiği komutlarla ilerleyen bir süreç.

Robotların ele geçirdiği bir dünya kurgularının çok da hayalî olmadığını söylemek mümkün. İşte bazı uygulamalar gelecek açısından beni endişelendiriyor. Çünkü sorunlu bir durum varsa bunun çoğalması, yayılması kontrol açısından zorlayıcı oluyor.

Zamanında eğlence amaçlı bulunan barut, bugün insanların ölümüne sebep oluyor. Ülkelerin birbirine savaşta acımasız bir şekilde kullanmasına sebep oluyor maalesef. İşte insanın iyilik ve kötülük arasındaki hassas dengeyi iyi kuramamasının neticesini maalesef bütün insanlık olarak yaşıyoruz.

Yapay zekâ uygulamalarının tam olarak günümüzde güvenilir olmadığını, mevcut durumda işlerimizi kolaylaştıracak bir argüman olarak kenarda olduğunu ve işlerimize yardımcı olması açısından kullanılabilecek bir teknoloji olduğunu bilmek gerekir. Ama tamamen hayatımıza egemen olmasına izin verirsek bunun sonuçları farklı olur.

Bir defa tek düze düşünen bir insanlığa doğru gidebiliriz, tembel zihinlere doğru gidebiliriz. Belki bir süre sonra birileri insanların aklını da tamamen yönlendirecek bir boyuta ulaştırabilir bu durumu. Bunları risk olarak karşımızda görmek ve ona göre adım atmak elimizde!