SULTAN V. REŞAD’IN VALİDESİ GÜLCEMAL KADINEFENDİ

Sultan Abdülmecid’in eşi, Sultan V. Mehmed Reşad’ın validesidir. 1826’da doğduğu, Çerkez veya Boşnak kökenli olduğu sanılmaktadır. Osmanlı öncesi hayatı, saraya nasıl geldiği ve Sultan Abdülmecid’e eş olmasına kadarki hayatı hakkında yeterli ve sağlıklı bilgi yoktur. Güzel bir surete sahip olduğu için kendisine sarayda, “gül/güzel yüzlü” manasına gelen “Gül-cemal” ismi konulmuştur. Öyle ki, hastalığı sırasında kendisini muayene gelen Alman Doktor Spitser, gördüğü suret karşısında şöyle kelam etmekten kendini alamamıştır: “Yüzüne örtülü şalı kendi açtı. İşte o zaman karşımda öyle bir güzel kadın başı göründü ki, ömrümde böylesini görmedim...” Abdülmecid Han’ı güzelliğiyle büyüleyen Gülcemal Kadın, 1840’ta padişaha eş olmuştur. Dört hanım sultan, bir şehzade olmak üzere beş evlat dünyaya getirmiştir. 1 Kasım 1840’ta Fatma Sultan’ı; 7 Şubat 1842’de Hatice Sultan ve Refia Sultan’ı; 2 Kasım 1844’te de Şehzade Mehmed Reşad’ı ve 1850’de Rukiye Sultan’ı doğurmuştur. Çok narin tabiatlı, dindar, iffetli, bilgili, asaletli ve güzel sesli bir kadındı. Padişah Abdülmecid’in zevcesine karşı muhabbet ve hürmeti ise tarif edilemezdi. Bir defasında, ona olan sevgisini şu sözlerle dile getirmişti: “Bu kadın, kendine karşı kalben en hakikî bir muhabbet hissettiğim yegâne zevcemdir. Onunla ömrümü birlikte geçirdiğim için gençliğimden beri kendisine bütün kalbimle bağlandım.” Gülcemal Kadınefendi, devrin ölümcül salgın hastalıklarından olan, birçok padişah, valide ve hanım sultanın ölümüne sebebiyet veren vereme yakalanmıştır. Şehzade Mehmed Reşad’ın, validesinin hastalığı sırasında Yıldız Korusu’ndan kuş avlayarak bizzat elleriyle annesine ikram ettiği rivayet edilmektedir. Maalesef hastalığın amansızlığına daha fazla dayanamayan Gülcemal Kadın, 16 Kasım 1851’de Feriye/Ortaköy Sarayı’nda fani âleme veda etmiştir. Vefatı, başta Padişah Abdülmecid olmak üzere tüm saray halkını derinden üzmüştür. Annesinin erken yaşta dünyadan ayrılmasıyla, geleceğin padişahı Mehmed Reşad da -kardeşi II. Abdülhamid gibi- 7 yaşında öksüz kalmıştır. Çocukluğu, anne hasretiyle geçmiş; analığı Servet-seza Kadınefendi ve saray görevlileri tarafından büyütülmüştür. Gülcemal Kadınefendi’nin cenazesi, Yeni Cami Külliyesi bünyesindeki Havatin Türbesi’ne defnedilmiştir.