MİNHÂCÜ’L-MÜZEKKİRÎN VE Mİ’RÂCÜ’L-MUHAZZİRÎN

Ebûbekir b. Ebûbekir ed-Dârendevî (ö.?) tarafından kaleme alınan “Minhâcü’l-Müzekkirîn” adlı eser, “Şeyh Hamîd-i Velî Kütüphanesi Darende 1335” mührü ile ismi geçen kütüphaneye vakfedilmiş bir eserdir. Eserin giriş sayfasında müellif, eseri âlim ve sâlihlerin eserden istifade etmesi ve Hakk’ın rızasına nâil olmak kastıyla, gönül rızası ile vakfettiğini belirtmiştir. Burada müellifin adı “Ebûbekir Efendi b. el-Hâc Ebûbekir ed-Dârendevî” şeklinde yer almaktadır. Burada müellifin “Basmali-zâde” şeklinde meşhur olduğu bilgisine de yer verilmiştir.[1] Eseri 1916-1917 yıllarında vakfettiği anlaşılan Ebûbekir Dârendevî’nin hayatı hakkında bir bilgiye ulaşma imkânımız olmamıştır. Kütüphane kaydına “Minhâcü’l-Müzekkirîn” şeklinde geçen eserin tam adı “Minhâcü’l-Müzekkirîn ve Mi’râcü’l-Muhazzirîn”dir.[2] Kütüphane taramalarımızda eserle aynı adı taşıyan ve İbrâhîm b. Hüseyin b. Alî b. İshâk el-Faradî’ye (öl. 880/1475) ait olan bir eserle karşılaştık. Bu eser, 1135/1722-1723 yılında Muallim Osman b. Ömer (ö.?) adlı bir şahıs tarafından istinsah edilmiştir. Dili Arapça olan eser, 272 ve 311 sayfalardan oluşan iki ciltlik bir çalışmadır. Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi Yazma Eserler Kütüphanesi’nde (Kayıt No. 33 Konu No. 297.7 K. Nüsha 05 Ba 700) bulunmaktadır.[3] Anlaşılan Ebûbekir ed-Dârendevî tarafından vakfedilen eser, Faradî’nin çalışmasının dört asır sonra istinsah edilmiş ve Şeyh Hamîd-i Velî Kütüphanesi’ne vakfedilmiştir. Eserin bölümleri şu şekildedir: 1. Bölüm: İlmin, âlimlerin ve fazilet ehli kimselerin menkabelerinin faziletleri (1. Sayfa). 2. Bölüm: Vaaz ve öğüdün değeri, sakındırılan ve teşvik edilen meclisler (9. Sayfa). 3. Bölüm: Besmelenin faziletleri, “el-Melik” ve “el-Hakîm” isimlerinin letâifleri (16. Sayfa). 4. Bölüm: Allah’ı zikrin en üstünü olan “Lâ ilâhe illallah”ın faziletleri (22. Sayfa). 5. Bölüm: Marifet, muhabbet, Allah için bir kulu sevmek (37. Sayfa). 6. Bölüm: Günde beş defa emredilen farz namazların faziletleri (41. Sayfa). 7. Bölüm: Şaban, Ramazan, Âşûra, Zilhicce ve Muharrem oruçlarının faziletleri (51. Sayfa). 8. Bölüm: Haccın faziletleri (63. Sayfa). 9. Bölüm: Ehl-i tasavvufun yolu ve makamları, teveddu’ ehli ve Allah’tan korkmak (68. Sayfa). 10. Bölüm: Yerin ve göklerin Rabb’ine tazarru ve yağmur duasında yapılan dua (101. Sayfa). 11. Bölüm: Fânî dünyanın zemmi bâkî âhiretin açıklanması (108. Sayfa) 12. Bölüm: Kullara zulmeden kimsenin dünya ve ahirette karşılaşacağı azap (112.Sayfa). 113. Bölüm: Kusur, isyan ve günahların büyüklerinin açıklanması (118. Sayfa). 14. Bölüm: Günahlardan tevbe, alınlarından yakalananların tevbe ile Hakk’a yönelmesi (126. Sayfa). 15. Bölüm: Vefat ve ölüm, öldükten sonraki saygı (138. Sayfa). 16. Bölüm: Kıyamet günü (141. Sayfa). 17. Bölüm: İnsanlığın babası Hz. Âdem’e dâir dört kıssa (146. Sayfa). 18. Bölüm: İdris Kıssası (151. Sayfa). 19. Bölüm: Nûh Kıssası (154. Sayfa). 20. Bölüm: Süleyman Kıssası (155. Sayfa). 21. Bölüm: İbrahim Halîlullâh’ın kıssası (156. Sayfa). 22. Bölüm: İsmâîl Kıssası (159. Sayfa). 23. Bölüm: Yakub oğlu Yusuf’un kıssası (165. Sayfa). 24. Bölüm: Eyyûb kıssası (162. Sayfa). 25. Bölüm: Mûsâ kıssası (167. Sayfa).[4] 26. Bölüm: İsa kıssası (169. Sayfa). 27. Bölüm: Muhammed Mustafa kıssası (175. Sayfa). 28. Bölüm: Hz. Muhammed’in ümmetinin, âlinin ve ashâbının faziletleri (185. Sayfa). 29. Bölüm: Âlimlerin, rüsûh ehlinin ve ümmetin meşâyihinin faziletleri (187. Sayfa). 30. Bölüm: Hz. Muahmmed’den harf tertibine göre gelen haberler.[5] Eserde bölüm ve fasıl başlıkları kırmızı renkle yazılmıştır. Aynı şekilde metin içerisinde “ruviye, hakâ, kîle ve fi’l-haber” gibi kalıplar da kırmızı renkle kaleme alınmıştır. Eserin ilk sayfalarında yer almayan varak numaraları ilerleyen sayfalarda eklenmiştir. Toplam 198 varaktan oluşmaktadır. Şeyh Hamîd-i Velî Kütüphanesi’nde Tasnif No: 297, Kayıt No: 14’te bulunan eserin dili Arapçadır. Bu yazma eser, çeşitli konuların derlendiği bir çalışmadır. On beşinci yüzyılda kaleme alınmış bu kapsamlı eserin, Darendeli bir müellif tarafından dört asır sonra istinsah edilmiş olması önemli bir konudur. Yukarıda işaret ettiğimiz gibi, eserin Darende nüshasının dışında sadece Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi’nde bir başka nüshası bulunmaktadır. Bu, Rodos’taki nüsha kadar Darende’deki nüshanın da değerini artıran bir durumdur. En azından şimdilik, iki nüshası tespit edilen bu kıymetli eser, üzerinde çok boyutlu tetkikler yapacak araştırmacılarını beklemektedir. Yazarına, istinsah edenlerine, okuyanlarına, muhafaza edenlerine ve eserle ilgili farkındalık oluşturmak için gayret gösterenlere rahmet olsun. Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi Nüshasının İlk Sayfası [1] Ebûbekir Dârendevî, Minhâcü’l-müzekkirîn, Giriş Sayfası. [2] Dârendevî, Mihâcü’l-müzekkirîn, vr. 1a. [3] Bekir Şahin, Faruk Ağartan, Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu, Tika Yayınları, Konya 2010, s.219. [4] Dârendevî, Mihâcü’l-müzekkirîn, vr. 1b. [5] Dârendevî, Mihâcü’l-müzekkirîn, vr. 2a.