MİLLETVEKİLLERİNE ÖĞÜTLER

İlk TBMM'de Sivas Mebusu olarak görev yapan Mustafa Takî Efendi¸ milletvekili olmadan 11 yıl önce yayınlanan ‘Milletvekili Nasıl Olmalı?' başlıklı yazısıyla bundan 100 yıl önce günümüze mesajlar gönderdi. Sırat-ı Müstakim Mecmuası'nın 1909 tarihli 145. sayısındaki yazısında Mustafa Takî Efendi¸ bugün hâlâ tartışılan etnik yapı¸ komşu ülkelerin düşmanlıkları¸ yeni anayasa konularında görüşlerini dile getirerek¸ kanunları yapan milletvekillerinin sahip olmaları gereken sıfatları kanunî¸ ilmî ve ahlâkî olmak üzere üç başlık altında toplayarak bu

İlk TBMM'de Sivas Mebusu olarak görev yapan Mustafa Takî Efendi¸ milletvekili olmadan 11 yıl önce yayınlanan ‘Milletvekili Nasıl Olmalı?' başlıklı yazısıyla bundan 100 yıl önce günümüze mesajlar gönderdi.

Sırat-ı Müstakim Mecmuası'nın 1909 tarihli 145. sayısındaki yazısında Mustafa Takî Efendi¸ bugün hâlâ tartışılan etnik yapı¸ komşu ülkelerin düşmanlıkları¸ yeni anayasa konularında görüşlerini dile getirerek¸ kanunları yapan milletvekillerinin sahip olmaları gereken sıfatları kanunî¸ ilmî ve ahlâkî olmak üzere üç başlık altında toplayarak bunlara ilişkin fikirlerini dile getirmiş.

Fatih Çınar'ın kaleme aldığı Mustafa Takî Efendi'nin hayatı¸ eserleri ve bazı basın organlarında yer alan yazılarının yer aldığı¸ ‘Mustafa Takî Efendi'nin Hayatı ve Makaleleri' adlı kitap Hulusi Efendi Vakfı Nasihat Yayınlarınca neşredilerek okuyucuyla buluştu.

Kitabın takdimini yazan Hulusi Efendi Vakfı Mütevelli Heyet Başkanı H. Hamidettin Ateş de¸ büyüklerin konuşarak¸ dertleşerek ve dinleyerek problemleri çözmedeki şifrelerini kitaplarının sayfalarına¸ hitaplarının satır aralarına kodladığını belirtti.

H. Hamidettin Ateş¸ kitabın takdiminde; "Memleketimize¸ milletimize¸ vatanımıza ve geleceğimize hizmet eden ilmî ve irfanî olarak yatırım yapan bu büyük şahsiyetler¸ esasen geçici heveslere kapılmamış¸ kalıcı olan şeylerin peşinde olmuşlardır. Önemli olan güzel eserler¸ gök kubbede kalıcı bir ses bırakmaktır. Güzellikleri gönüllere kazımak suretiyle insanların yetişmesine vesile olmak ve bu sayede toplumu yönlendirebilmektir." cümleleriyle görüşlerini dile getirdi.

Milletvekili Nasıl Olmalı

Ülkemizin bugün gündeminde olan birçok konuya ışık tutan fikirlerin yer aldığı kitapta Mustafa Taki Efendi¸ milletvekilinin her şeyden önce vicdan¸ tarih¸ namus ve genel kanaat sahibi olma yönleri ile bir inanca mensup olması gerektiğini dile getiriyor.

İşte o yazıdan bazı paragraf ve başlıklar:

"Yeryüzünde bulunan bütün kanunları ve geçmiş devletlerin kanunlarına da vakıf olmalıdır. Bu konulara vakıf olmalı ki kanunlarda yer alan eksik ve tutarsızlıkları değiştirmeye muktedir olsun ve bu kanunlardan kaynaklanan fayda ve zararlara mülaki olsun.

-Devletin geçmişteki ve hâl-i hazırdaki bütün teşkilatlarını bilmelidir. Bu şubeleri bilmeli ki fazla ve noksan kalan şubeler hakkında fikir sahibi olabilsin ve bunları ıslah için çalışabilsin. Devletin genel harcamalarını¸ tabi kaynaklarını ve gelirlerini¸ uygulanan ekonomik programları ve bunların dayanaklarını bilmelidir. Bunları bilirse devletin hangi zorunlu durumlarda ne gibi harcamalarda bulunduğunu da anlayabilir. Bu nedenle bahsi geçen ekonomik ilkelerin tarihini ve uygulanan halini de bilmeli.

-Topraklarında yaşayan her milleti¸ onların örf ve adetlerini iyi derecede bilmelidir. Bunlarla çıkaracağı kanunun kimlere hitap edeceğini ve hangi fiziksel şartlar için bu kanun çıkarması gerektiğini anlamış olur.

- Türklük¸ Kürtlük gibi kavmiyet¸ ırk¸ unsur ve taassup gayretlerine mağlup olmamalıdır.

- Bütün etnik unsurları birbirinden ayırmamalıdır. Yoksa cinsiyet ve kavmiyete dayanan bu nasyonalist düşünce milletin çöküşüne sebep olur.

-Kendi tarihini detaylı bir şekilde yabancı devletlerin tarihlerini ise yüzeysel olsun bilmeli. Bunları bilirse tarihteki yaşanmış ve acı neticelerle sonuçlanmış yönetim biçimleri ve kanunları uygulama noktasında ısrarcı olmaz.

-Teknolojinin geldiği noktayı ve özellikle savaş teknikleri konusundaki gelişmeleri topluca da olsa bilmelidir. Bu konuda ne kadar geri kaldığımızı ve nasıl gayret göstermemiz gerektiğini böylece anlamış olur.

-Ülkesindeki yabancı vatandaşlarını¸ sınır komşusu olan devletlerini onların doğal¸ siyasî¸ mülki¸ ekonomik coğrafyasını da bilmelidir. Böylece onlarla kendi kanunlarımız arasında bir kıyaslama imkânı bulmuş olur."

Mustafa Takî Efendi

1873 yılında Sivas'ta dünyaya geldi. Sorgu Hâkim Yardımcısı¸ Zabıt Kâtibi¸ Başkâtip ve Mahkeme Üyesi olarak Sivas Adliyesi'nde görev yaptı. Arapça Öğretmenliği yapmakta iken İlk Meclis'te ‘Sivas Mebusu' oldu. 1 Ağustos 1925'te bir ziyaret için geldiği Gürün ilçesinde vefat etti. Kabri Sivas Yukarı Tekke Mezarlığında olan Mustafa Takî Efendi'nin ailesi Soyadı Kanunu ile birlikte ‘Doğruyol' soyadını aldı.

Mustafa Takî Efendi'nin Hayatı ve Makaleleri

Fatih ÇINAR

164 sayfa

Nasihat Yayınları

0 422 615 15 00