KUTADGU BİLİG

Kitabın adı: Kutadgu Bilig Yazar: Yusuf Has Hacip Hazırlayan: Yaşar Çağbayır Yayınevi: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. Yayın yeri ve yılı: Ankara/2012 Sayfa sayısı: 247 Yaş aralığı: 14 İşlenen konular: Akıl, bilgi, iyilik, mutluluk, vefa borcu, eğitim… Mutluluk veren bilgi anlamına gelen Kutadgu Bilig; 6645 beyitlik, mesnevi tarzında yazılmış önemli bir edebi eserimizdir. XI. yüzyılda Karahanlılar Dönemi’nde kaleme alınmıştır. Dili Türkçedir. Siyasetname olarak adlandırılan türün edebiyatımızdaki ilk örneğidir. Türklerin İslâmiyet’i kabul etmelerinden sonra verilen ilk edebî ürünlerdendir. Kutadgu Bilig’in konusu “mutluluğun elde edilme yolları”dır. Burada mutluluktan kasıt, hem dünyevî hem de uhrevî mutluluktur. Eser, dört kişi arasında geçen diyaloglar şeklindedir. Bu dört kişi şunlardır: 1) Gündoğdu (Kün-toğdı): Hükümdardır. Adaleti temsil eder. 2) Aydoldu (Ay-toldı): Gündoğdu’nun veziridir. Mutluluğu temsil eder. 3) Öğdülmüş (Ögdilmiş): Vezirin oğludur. Ödüllendirilmiş, övülmüş anlamına gelir; anlayışı (aklı) temsil eder. 4) Odgurmuş (Odgurmış): Aydoldu’nun akrabasıdır. Uyanmış anlamına gelir; akıbeti (ölümü) temsil eder. Kutadgu Bilig hakkında okullarımızda yukarıda verdiğimiz malumatlar öğrencilere öğretilmektedir ancak bu, maalesef malumatın ötesine geçememektedir. Belki de her bir beyti bir vecize olan ve üzerinde düşünülmesi gereken bu mühim eseri okullarımızda öğrencilerimiz, genelde de insanımız bilmemektedir. Peki, acaba bu eser yayınlanmamış mı ki insanlarımız ondan habersizdir? Elbette değil. Kutadgu Bilig ve onun gibi pek çok eserimiz yayınlanmıştır ancak bunlar daha çok ilim âlemine hitap eder tarzda kaleme alındıklarından çocuklarımızın, gençlerimizin kısacası insanımızın anlaması güçleşmektedir. Bütün bunların farkında olan ve eseri yayına hazırlayan Yaşar Çağbayır, eseri özetlemiş ve yer yer yazarın ifadelerinin de -tabii anlamı gözeterek- dışına çıkarak Kutadgu Bilig’i yayınlamış. Çağbayır, bu çalışmasında hedef ve yöntemini şu cümlelerle ortaya koyuyor: “Millî değerlerimizi tanıyabilecekleri eserlerden birisi olan Kutadgu Bilig’i okuyup anlayabilecekleri dil olan günümüz Türkçesiyle gençlerimizin ayağına getirmeye çalıştım. Eseri kısmen özetleyerek -yer yer yazarın ifadesi dışına da çıkarak- günümüz Türkçesine aktardım.” Çağbayır’ın da kendi ifadelerinde gördüğümüz gibi bu çalışma, Kutadgu Bilig’in baştan sona bir tercümesi değildir. Bu çalışma, daha çok, Kutadgu Bilig’in “yorumlu aktarma ve özeti”dir. Yaşar Çağbayır, çalışmasına konuya uygun olarak Kur’an’dan ayetler ve Hz. Peygamber (s.a.v.)’den hadisler eklemiştir. Buradaki amacını da şöyle ifade etmektedir: “… Amacımız, eserde İslâmiyet dışında Çin ve Hint dinlerinden kalıntılar arayanlara, aradıklarını bulduğunu zannedenlere cevap vermektir.” Giriş, yedi bölüm ve kaynakçadan oluşan bu çalışma akıl, bilgi, siyaset (iyi bir yönetici olmak), iyilik, mutluluk, takva, haset etmemek, çocuk eğitimi gibi daha pek çok kavramı alegorik bir tarzda ele alıyor. Daha önce okumamışsanız baş ucu  kitabı yapılması gereken Kutadgu Bilig’le bir an önce tanışmanız dileğiyle…