KUR'AN IŞIĞINDA ANORMAL KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ

Anormal kişilik kavramına¸ Kur’an ve hadislerin ideal kişilik özellikleri bağlamında bakıldığında¸ genellikle fıtrata aykırı hareket eden¸ içi-dışı bir olmayan¸ kendi kendisiyle ve dış dünyayla çatışmalı ve sorunlu kişilik yapılarının kastedildiğini görebiliriz. Bu çerçevede Kur’an ışığında bu kişilik özelliklerinin başlıcalarından olan cimrilik¸ kıskançlık¸ dedikoduculuk¸ kibirlilik¸ ikiyüzlülük hususları üzerinde kısa kısa durmak istiyoruz.

Anormal kişilik kavramına¸ Kur’an ve hadislerin ideal kişilik özellikleri bağlamında bakıldığında¸ genellikle fıtrata aykırı hareket eden¸ içi-dışı bir olmayan¸ kendi kendisiyle ve dış dünyayla çatışmalı ve sorunlu kişilik yapılarının kastedildiğini görebiliriz. Bu çerçevede Kur’an ışığında bu kişilik özelliklerinin başlıcalarından olan cimrilik¸ kıskançlık¸ dedikoduculuk¸ kibirlilik¸ ikiyüzlülük hususları üzerinde kısa kısa durmak istiyoruz.
Cimrilik
Kur’an ve hadisler¸ cimriliği dünyaya bağlılık işareti ve bu çerçevede olumsuz bir kişilik özelliği olarak ortaya koyar. Dünya ve ahiret hayatındaki sonuçlarının olumsuzluklarına dikkat çeker.
“Onlar¸ Allah’ın lütfundan kendilerine verdiklerine cimrice sarılanlar¸ bunun kendileri için hayırlı olduğunu sanmasınlar¸ aksine bu onlar için kötüdür. Cimrice sarıldıkları şey¸ kıyamet günü boyunlarına asılı olacaktır.” (Ali İmran¸ 2/180).
Kıskançlık
Kıskançlık¸ başkalarının sahip oldukları çeşitli güzel hasletlerin ve maddî imkan ve özelliklerin¸ o kimseden uzaklaşmasını istemek demektir. Bu özellik¸ başkalarındaki güzel ve iyi niteliklere sahip olmayı¸ onun aleyhine olmaksızın istemek demek olan gıpta etmek yahut imrenmek denilen şeyden farklıdır. Bu açıdan bakıldığında problemli yahut anormal kişilik özelliği kıskançlık yahut hased denilen özelliktir. Kur’an bu özelliği de olumsuz olarak niteler ve müminleri bu olumsuz yönelim ve kişilik özelliğinden uzak durma konusunda uyarır.
“Ey Muhammed de ki: Hased ettiği zaman hasedçinin şerrinden tan yerini ağartan Rabbe sığınırım.”(Felak¸113 /5)
Kibirlilik
Kur’an’ın belirttiğine göre¸ Yüce Allah’ın en hoşlanmadığı kişilik özelliklerinden biri olan kibirli olmak¸ kendini üstün görmek¸ başkalarını hor görmektir. Kibirli insan¸ doğal ve samimi değildir. Kendini ve başkalarını¸ olduğundan farklı ve bir aldanma ile algılar. Bu çerçevede Kur’an¸ kibirli insanı normal olarak değil¸ sorunlu bir kişilik olarak görür ve onu alçakgönüllü ve doğal davranmaya davet eder.
“Orada iman edip yararlı işler yapanlara bütün mükafatları ödenip lütfuyla fazlası verilecektir. Gururlanıp küstahça böbürlenenlerse¸ şiddetli bir azapla cezalandırılacaklardır. Onlar kendilerini ne Allah’tan koruyacak ve ne de yardım edecek birini bulabileceklerdir.”(Nisa ¸ 4/173)
Gıybet Etme (Dedikoduculuk)
Bir kimsenin¸ kendisiyle ilgili olarak duymaktan hoşlanmayacağı şeyleri arkasından konuşmak “gıybet “diye tanımlanır. Açık ve dürüst olan kişiler¸ övgü ve yergilerini¸ eleştiri ve takdirlerini muhataplarının yüzüne karşı da söyleyebilirler. Özellikle eleştirilmek insanların pek hoşuna gitmediğinden dolayı¸ bulunmadıkları ortamlarda yapılabilmektedir. Bu¸ bir tür insanlar arası temel güven yoksunluğu ve sanal ilişkileri doğurarak¸ doğal ve samimi olmayı yok eden bir davranış olarak görülmektedir. Bu nedenle de¸ insanların doğal ve samimi davranarak¸ güvenilen ve güvenen bireyler olmalarını hedefleyen Kur’an¸ başkalarının dedikodusunu yapmayı¸ normal bir kişi ve ideal bir mümin için doğru bulmaz.
“Siz ey imana ermiş olanlar! Birbirinizin hakkında yersiz zanda bulunmayın. Çünkü zannın bir kısmı da günahtır. Birbirinizin gizli yönlerini araştırmayın ve arkanızdan birbirinizi çekiştirmeye kalkışmayın. Aranızdan hiç ölmüş kardeşinin etini yemek isteyen kimse çıkar mı? Hayır¸ siz ondan iğrenirsiniz.” (Hucurat¸ 49/12)
İkiyüzlülük
Kur’an’a göre ikiyüzlü olmak¸ münafıklıktır. Yani Kur’an bu özelliği¸ Müslüman kişiliği ile asla bir araya getirmediği gibi¸ ikiyüzlü kişilik üzerinde de çokça durarak¸ ikiyüzlülüğün insanı ne tür bir olumsuz psikoloji içine ittiğini sıkça gösterir. Dünya ve ahiret hayatının¸ en zararda olan bireyleri olarak bu insanları görmek¸ Kur’an’a göre pek de yanlış olmayacaktır. Çünkü¸ münafıkların ahiretteki cezaları hakkında uyarılar yapan Kur’an¸ dünya hayatlarını da analiz ederken¸ onların ne kadar sorunlu ve korkak bir kişilik yapısına sahip olduklarını belirtir.
“Ve insanlar içinden öyle kimseler vardır ki¸ gerçekte inanmadıkları halde¸ biz Allah’a ve ahiret gününe inanıyoruz derler. Onlar Allah’ı ve inananları aldatmaya çalışırlar; halbuki sırf kendi kendilerini aldatırlar da farkına varamazlar. (Bakara¸ 2/ 8-9)
Sonuç olarak¸ Kur’an’a göre normal(ideal) kişiliğe sahip bireyler ruh sağlığı yerinde¸ öz güveni gelişmiş¸ dünya ve içindekilerin geçici olup¸ bâki olanın yüce Allah olduğunu kavrayabilmiş kimselerdir. Anormal kişilik yapısına sahip bireyler ise¸ bunların tam aksine olumsuz özelliklerle donanmış¸ doğallık ve samimiyetten yoksun¸ kendisi ve çevresiyle sorunlu ve çatışmalı bireylerdir.