KIŞLIK BESİNLERİN HAZIRLANMASI

Sağlık Bakanlığı yetkilileri¸ yaklaşan kış aylarında tüketmek amacıyla kışlık yiyecek hazırlayan vatandaşlara¸ bu yiyecekleri hazırlarken besin değerlerini korumak ve sağlığı bozacak duruma gelmelerini önlemek için dikkat etmeleri gereken hususlar hakkında uyarılarda bulunuyorlar.

Sağlık Bakanlığı yetkilileri¸ yaklaşan kış aylarında tüketmek amacıyla kışlık yiyecek hazırlayan vatandaşlara¸ bu yiyecekleri hazırlarken besin değerlerini korumak ve sağlığı bozacak duruma gelmelerini önlemek için dikkat etmeleri gereken hususlar hakkında uyarılarda bulunuyorlar.
Yetkililer¸ vatandaşların sebze ve meyvelerin bol olduğu yaz günlerinin sonlarına doğru kışın tüketmek amacıyla tarhana¸ reçel¸ turşu gibi yiyecekler yaptıklarını¸ sebze ve meyveleri kurutarak derin dondurucularda saklanmak üzere hazırlıklara başladıklarını hatırlatıyorlar.
Bu yiyecekler hazırlanırken besin değerlerini korumak ve sağlığı bozacak duruma gelmelerini önlemek amacıyla bazı hususlara dikkat edilmesi gerektiğinin altını çizen yetkililer¸ yapılması gerekenleri şöyle sıralamaktadır:
Ülkemizde ev şartlarında sebze ve meyvelere ısıtma işlemi uygulanarak yapılan konserveler¸ (clostridium botulinum) mikrobu ve sporlarının yok edilmesine dayanır. Bu mikrobun yok edilmesi için besinlerin türlerine göre belirli sürede ve uygun sıcaklıklarda ısıtılması gerekmektedir. Ev koşullarında besinleri konserve etmek için basınçlı konserve tenceresi¸ sıcağa dayanıklı kavanozlar¸ bunlara özel konserve kapakları kullanılmalıdır. Bu araçlar olmadığı zaman¸ evlerde sebze ve benzeri besinlerin konserve edilmesi ekonomik değildir. Sağlık açısından tehlikeli olabilir.
Meyve ve sebzelerin içeriğindeki suyun yüzde 10-20 oranlarına düşürülerek uzun süre dayanmasını sağlayan kurutma işleminde de önemli ölçüde C vitamini kayıpları olur. Bazı B vitaminlerindeki kayıp ise kurutma sırasında güneşle temas derecesine bağlıdır. Eğer kurutma işlemi iyi yapılmazsa yiyeceklerde küflenme ve böceklenme görülebilir. Bu işlem yapılacaksa sebze ve meyveler tarım ilacı artıklarından arındırmak amacıyla mutlaka yıkanmalı; serin¸ havadar ve kuru ortamlarda saklanmalıdır.
Tarhana¸ ülkemizde oldukça sık tüketilen besleyici değeri yüksek geleneksel bir besinimizdir. Yoğurt ve unun karışımıyla mayalandırılarak yapılan tarhananın hazırlanırken içine pişmiş nohut¸ mercimek¸ havuç eklenmesi besin değerini daha da artırmaktadır. Ancak tarhananın güneş altında kurutulması başta B2 vitamini (riboflavin) olmak üzere bir çok besin öğesinin kaybına neden olur. Bu nedenle tarhananın güneş altında değil¸ gölgede veya üzerinde ince bir örtü ile kurutulması gerekmektedir.
Reçel¸ meyvelerin şekerle dayanıklı hale getirilmiş şeklidir. Reçel yapılacak meyvelerin ezik ve çürük olmaması uygun miktarda şeker kullanılması¸ saklanırken köpürme ve kristalleşmenin olmaması gerekmektedir.
Turşu ve yaprak salamura¸ hemen hemen her evde yapılmakta ve zevkle tüketilmektedir. Yeşil biber¸ yeşil fasulye¸ yeşil domateş salatalık¸ lahana gibi sebzeler¸ genellikle yüzde 15'lik tuzlu salamura içerisinde saklanır. Bu yiyeceklerin besleyici değeri çok az olup; kullanımından özellikle hipertansif kişilerin kaçınması gereklidir. Turşu yapımında ve sonrasında salamuranın yüzeyinde zar oluşmaması için hava ile temasını en az düzeyde tutan temiz kaplar kullanılmalı ve yiyecekler hazırlanırken çok iyi yıkanmalıdır.
Besinlerin cam kaplarda saklanmasının en ideal uygulama olduğunu vurgulayan yetkililer¸ plastik kap kullanılması durumunda vatandaşlara Tarım ve Köyişleri Bakanlığından izinli olarak üretilen plastik malzemeler tercih etmelerini öneriyorlar. Yetkililer¸ özellikle turşu yapımında bu kapların tekrar tekrar değil¸ bir kez kullanılması gerektiğini belirtiyorlar.
Kuru Kayısı¸ Dut¸ Zerdeçal¸ Anasonun faydaları nelerdir ?
Kuru Kayısı
Besleyici ve potasyum açısından çok zengindir. Sindirim sorunlarına iyi gelir. Stresi¸ kansızlığı önler. İçerdiği A vitamini akne gibi cilt bozukluklarını önler. Büyümeye yardımcıdır. Görme fonksiyonlarını güçlendirir. Şeker hastalığının gelişimini engeller. Bağışıklık sistemini korur. Potasyum¸ başta kalp kasları olmak üzere tüm kasların ve sinirlerin iyi çalışmasını sağlar. Kayısı lifli bir meyvedir. Lifli besinlerin kan şekerinin dengeli yükselmesini sağladıkları zararlı maddelerin bağırsakta kalma süresini kısalttıkları için kanserden korunmada faydalı oldukları saptanmıştır.
Karadut
Kalsiyum¸ demir¸ B1¸ B2 ve C vitamini yönünden zengin olan dutun birçok hastalığa iyi geldiği bilinmektedir. Beyaz dut ateş düşürücü ve idrar söktürücüdür. Karaduttan elde edilen şurubun ise ağız ve boğaz hastalıklarında olumlu etkiye sahip olduğu bilinmektedir.
Zerdeçal
Safra artırıcıdır¸ iltihap giderici etkisi de vardır. Gıdalarda; jelatin ve pudingler¸ çeşni maddeleri¸ hazır çorbalar¸ etler ve turşularda kullanılır. İpekli kumaşlar ve ince derilerin boyanmasında kullanılır.
Anason
İştahsızlığı ve yemeklere karşı duyulan tiksintiyi giderir. Östrojenik bir etkisi vardır. Az da olsa ağrı kesicidir. Kusmayı ve ishali keser. Çeşitli kurabiyelerde¸ yemeklerde ve salata da kullanılır.