KİŞİLER ARASI İLETİŞİMDE NEZÂKET

“Toplumsal ilişkilerde davranışları yer¸ zaman¸ nitelik ve nicelik yönleri bakımından düzenleyip ayarlayabilmek önemlidir.

“Toplumsal ilişkilerde davranışları yer¸ zaman¸ nitelik ve nicelik yönleri bakımından düzenleyip ayarlayabilmek önemlidir. Toplumsal ortamlarda ahlâkî davranış niteliklerini dikkate almamak kişiler arası iletişimde hayal kırıklığına uğramayı göze almaktır.”
Kişiler arası iletişim ve etkileşimde pek önemsenmeyen ahlâki davranış ögelerinden biri de “nezaket”tir. Başkalarına karşı saygılı¸ nazik¸ kibar ve ince davranma sözcükleriyle ifade edilen davranış ögelerinin içeriğine gönderme yapan bir sözcüktür “nezaket”…. Kaba davranışlarla¸ çıtkırıldım davranışlar arasında yer alan davranış unsurlarının toplam göstergesidir. Kişiler arası ilişkilerdeki iletişimin başarılı¸ olumlu¸ verimli¸ mutlu ve benzeri oluşunda önemli bir işleve sahiptir. İletişim¸ yaşantının niteliklerinin temelinde yer alır. Bu davranış niteliği günümüz toplumunda “doğal davranma” adına sanki iletişim alanından dışlanmıştır.
Nezaket¸ başkalarının duygularına duyarlı olmayı ve duygudaşlığı da içerir ki¸ bu davranış nitelikleri iletişim için elzemdir.
Kişiler arası iletişimde toplumsal davranış teknikleri ve becerileri önemli rol oynar. Gerek sözlü¸ gerek sözsüz iletişimde nezaket davranışı hemen anlaşılır. Nazik insan¸ aciz bir insan değildir. Başkalarına olan saygısından dolayı nazik davranan biridir. Saygıda hem sevgi¸ hem hayranlık¸ hem de yüceltme duyguları işe karışır. Nazik insan¸ başkalarını sevdiği kadar¸ onlara hayranlık duyar ve onları kendinden üstün görür¸ takdir eder. Özgür iradesini özgürce kullanabildiğinin bilincindedir. Naziklik¸ alınganlık ifade eden çıtkırıldımlık değil¸ kendi dışındaki her insana saygı duymak demektir. İletişim alanıyla ilgili davranışların hepsinde ahlâki davranış niteliklerinin bulunduğunu yaşantısıyla somutlaştıran biridir nazik insan.
Toplumsal ilişkilerde davranışları yer¸ zaman¸ nitelik ve nicelik yönleri bakımından düzenleyip ayarlayabilmek önemlidir. Toplumsal ortamlarda ahlâkî davranış niteliklerini dikkate almamak kişiler arası iletişimde hayal kırıklığına uğramayı göze almaktır. İletişim iklimini Sibirya soğuklarına çevirmektir. Çünkü evrende nezaket çevresinde davranabilen tek canlı insanoğludur. Nezaketsizlik¸ karşısındakine saygı göstermemek¸ onu aşağılamak ve alay etmektir. Nezaketsizler¸ insanca davranıştan habersiz olanlardır.
Evde¸ okulda¸ sokakta¸ iş yerinde¸ yolda¸ dağda bayırda velhasıl her yerde diğer insanlarla ilişkilerde nezaket göz ardı edilemeyecek ahlâki davranış niteliklerinden biridir. Kaba ve görgüsüz insanlarla iletişim ve etkileşimde bulunmaktan mutluluk duyulabilir mi? Sözleri ve davranışlarında yumuşaklık¸ incelik¸ zariflik bulunmayan kişilerle uzun süreli iletişim kurmayı kim ister? Onlar iletişim kuranı pişman etmezler mi? “Lütfen!” sözcüğünü hiç kullanmadan yaşayanların kibirlerine kim tahammül edebilir.
Kaba¸ görgüsüz¸ saygısız¸ terbiyesiz ve benzeri davranış nitelikleriyle iletişimi kurmak isteyenlerin pişmanlık ve mahzunluklarının sorumlusu yine kendileridir. Nankörlük ve nezaketsizlik bir araya gelince¸ vefa ve sadakat denilen davranış niteliklerinin feryadı ayyuka çıkar. Ancak¸ geleceğe damga vurabilecek insanların tümü hangi dalda meslek sahibi olursa olsun nezaket kuralları içinde davrananlar olacaktır.
Utanmadan şan¸ şeref ve haysiyeti aşağılayan birinde ahlâkî davranış niteliği var mıdır? Utanınca insanın yüzü kızarır. Evrende yüzü kızaran tek canlı da insandır. Yüzü kızarmayandan nazik davranış beklenmez ki. Kaba kişi¸ başkalarıyla alay da eder. Oysa alaycılık¸ kin ve neşe duygularının karışımı olan bir davranış niteliğidir. Başkalarından öç almaktan sevinç duyan birinden yumuşak ve kibarca davranmasını beklemek akıllıca bir davranış değildir. Kendinden büyük¸ saygı değer olanları küstahça hor görmek¸ nezaket kurallarını hiçe saymaktır.
Kendinden küçüklere zulmetmek sevgi denen duygudan yoksun olmaktır. Özgürlüğünü kullanabilme bilincinden sevgi ve saygı sözcüklerini çıkaranlara ancak acınabilir. Düğün evinde ağlamaya kalkan¸ ölü evinde şarkı¸ türkü söylemeye çalışanların nezaket sözcüğünü duyup bilmedikleri de kesindir. Kıskançlık¸ haset¸ kin¸ korku ve öfkelerine hakim olamayanların nazik¸ ince ve zarif davranış niteliklerinden nasipleri de azdır. Kendini beğenmiş¸ başkalarını çektirip duran¸ kinleriyle nefretlerini birleştirenler başkalarını yüceltmeye¸ takdir etmeye¸ hayran olmaya¸ saygı göstermeye asla yeltenmezler. İsteseler bile nazik davranamazlar. Dilleri başka söyler¸ davranışları başka.
Kişiler arası iletişimde nazik davranışlar¸ iletişimi olumlu yönde etkilediğinden¸ eğitim-öğretim yoluyla bu davranışların kazandırılmasında anne-baba¸ öğretmenlere ve din adamlarına büyük görevler düşmektedir. Oturmasını¸ kalkmasını ve konuşmasını bilmeyen¸ kaba insanların bilgi sahibi olmaları ne işe yarar? Nezaketsiz olanların başkalarının canlarını sıktıklarını herkes söylese de¸ kendisine bakmak aklına gelmez.
Önem vermemiz ve genç kuşaklara kazandırmamız gereken ahlâkî davranış niteliklerinden biri de nezaket olmalıdır.
Aile içi iletişimde bile eşlerin birbirlerine karşı kaba davranışları olumsuz bir etki yapmaktadır. Her türlü iletişim olgusunda nazik ve kibar davranışların olumlu etkileri olduğunu bilerek iletişime katılmak olumlu sonuçlara yol açar ve katılanları mutlu eder. Nezaketin¸ davranışın kalitesini yükseltici etkisi ve yüceltici yönlendirme olacağını bilerek çocuklara küçük yaştan itibaren başkalarına nazik davranmayı öğreten anne-baba¸ öğretmen ve yetişkinler¸ emeklerinin karşılığını mutlaka alırlar. Nazik davranışı öğretme işinin de nazik bir konu olduğu unutulmamalıdır. Nezaketin karşılıklı olarak ortaya çıktığında bir anlamı olacağı açık gerçektir. Yoksa nazik bir insan¸ kaba birisi tarafından aşağılanabilir. Kaba birinin zarif davranıştan haberi yoktur ki… Kaba davranışları görmezden gelen bir eğitim-öğretim sistemi de¸ kendi temellerini dinamitlemiş olur.