KANSIZLIK VEYA DEMİR EKSİKLİĞİ

Kansızlık¸ vücutta bütün doku ve organlara yetecek miktarda oksijenin olmadığını gösteren bir değerdir. Kansızlığın birçok çeşidi vardır; demir eksikliği bunlardan en önemlisidir. Çünkü kanda oksijen demir olmadan taşınmamaktadır. Demir bütün gıda maddelerinde değişen oranlarda bulunmasına rağmen emilimi çok zor olan bir maddedir.

Kansızlık¸  vücutta bütün doku ve organlara yetecek miktarda oksijenin olmadığını gösteren bir değerdir. Kansızlığın birçok çeşidi vardır; demir eksikliği bunlardan en önemlisidir. Çünkü kanda oksijen demir olmadan taşınmamaktadır. Demir bütün gıda maddelerinde değişen oranlarda bulunmasına rağmen emilimi çok zor olan bir maddedir.

Demir yetersizliği başta kadınlar olmak üzere tüm yaşlardaki bireylerde görülebilmektedir. Demir yetersizliği (Kansızlık) sonucunda bireylerde baş ağrısı¸ baş dönmesi¸ iştahsızlık¸ çabuk yorulma¸ üşüme¸ solgunluk¸ çarpıntı ve verimli çalışamamak şikâyetleri kendini göstermektedir.

Demir¸ vücutta kırmızı kan hücrelerinin yapımında ve oksijenin taşınmasında etkilidir. Hücrelere besinler kan yoluyla gittiği¸ kan yapımı da demir olmadan yapılamadığı için demir eksikliği çok ciddi bir sağlık sorunudur. Demir; nişasta¸ şeker yağ gibi arıtılmış gıdaların dışında her gıda maddesinde değişen oranlarda bulunur.

Gıda maddelerinde aynı miktarda bulunsa bile demirin vücuda emilimi çok farklıdır. Örneğin demir sakatatta ve kuru fasulyede ortalama (6.0 mg) düzeyinde bulunur. Ancak ciğer yemeğindeki demirin emilimi¸ kuru fasulye yemeğindeki demirin emiliminden 2¸5 kat daha fazladır. Hayvansal gıdalarda bulunan demirin emilimi bitkisel kaynaklardan çok fazladır. Demir emilimini hızlandırmak için alınacak en büyük tedbir C vitamini kaynağı olan gıdalarla beraber tüketmektir. Örneğin pekmezin içindeki demirden vücudun yararlanabilmesi için pekmezin portakal suyu¸ limon suyu gibi C vitamini içeren bir gıda maddesiyle tüketmek gerekmektedir. Yine et yemeklerini tek başına yemek yerine¸  kuru fasulye¸ nohut¸ bezelye gibi kuru baklagillerle beraber tüketmek demir emilimini hızlandırmaktadır. Domates¸ lahana¸ soğan¸ maydanoz da içerdikleri C vitamini sayesinde demirin emilimini hızlandırırlar. Demir kaybına bağırsak kurtları da sebebiyet verir.

Kansızlığa en çok bilinçli et yemeyen vejeteryanlarda rastlanılır. Demir en çok karaciğer¸ böbrekte bulunur. Haftada 1 kez bu saydığım ürünlerin bol salata ile beraber fırında yağsız ızgara yapılarak tüketilmesini öneriyorum. Kolesterol olanlarda aynı öğünde kuru fasulye ya da piyazla birlikte rahatlıkla ızgara olmak şartıyla karaciğer¸ böbrek tüketilebilir.

Demir bitkisel kaynakların içinde en çok ebegümecinde (12¸7mg) ve Rokada (9¸5mg) bulunur. Demir ıspanakta zannedildiği kadar yüksek değildir (1¸5mg) ancak; demir oranının ıspanakta yüksek varsayılıp¸ tüketiminin özendirilmesi sonucunda çok önemli bir faydası olmuştur. Zira ıspanakta folik asit dediğimiz bir madde bulunur ki; bu madde de sağlığa olumlu etkileri olan bir maddedir. Allah (c.c) izin verirse¸ bu konuyu inşallah dergimizde tek başına işlemeyi düşünüyorum.

Çayın içinde tanen denilen bir madde bulunur. Bu madde demir ile çok kolay demirtannat dediğimiz bir bileşik kurar ve demiri vücudun kullanamayacağı bir duruma getirir. Demli çay içen insanlarda kansızlığın görülmesinin sebebi budur. Kırmızı et¸ karaciğer gibi yüksek demir içeren gıdalar tükettiğimizde 2 saat içinde demli bir çay içmezsek iyi olur. Çayın içerisine limon sıkıldığı zaman çaydaki tanen demiri bağlayamaz. Bu nedenle yemeklerden 2 saat içinde çay içilmesi zorunlu hale gelmişse çayın içine limon sıkmak demirin emilimine katkıda bulunur.

Demir yetersizliği olan insanlarda genellikle B12 vitamini de eksiktir. Çünkü B12 vitamini kırmızı ette bol miktarda bulunur. Kırmızı et yemeyen insanlarda hem kansızlık hem de B12 vitamini eksikliği beraber görülür. B12 vitamini eksikliği olan insanlarda unutkanlık çok yaygındır.

Sağlıklı günler diliyorum…