DİNDE İHLAS VE SAMİMİYET

İnançta tevhid üzere olmaya, söz ve davranışta ise yalnızca Allah’ın rızasını gözetmeye ihlas denir.  Din ıstılahında ihlas; iman, ibadet, ahlak, amel ve dua gibi her türlü dinî görevleri halkın övme ve beğenmesini, yerme ve kınamasını önemsemeden sırf Allah için iyi ve halis bir niyetle yapmak, şirk, riya, nifak ve süm’a (duyurma) vb. şaibelerden uzak durmak, samimi ve dosdoğru olmak demektir.[1] Kur’an’da on yerde geçen “muhlisıne lehuddin” ifadesi geçer. Zümer Suresi 11. Ayet mealen şöyledir: “(Ey Rasûl’üm) De ki: ‘Bana dini yalnız Allah’a has kılarak O’na ibadet etmem emredildi.” İbadette ihlas, yalnızca Allah’a yönelip O’na kulluk etme, O’na dayanıp güvenme, kendini Allah’a adama, saf dindarlık şeklinde hem riyaya hem de şirke zıt bir anlam taşır. İbadette ihlas, ibadet öncesi bir niyet tashihidir, abdest kadar önemli ve gereklidir. Abdestle görünen kirler, ihlasla manevi kirler temizlenir. Herkes aynı ibadeti yapsa bile elde edeceği mükâfat ihlası nispetinde farklı olur. İlgi ve dikkat çekmek birçok kimsenin hoşuna gider. Nefis, bilinmek, tanınmak, popüler olmak, gündemde kalmak, meşhur olmak ister. Fakat bütün bunlar dinî değerler teşhir edilerek yapılamaz.  Samimi Müslüman, dinî değerlere tabi olarak Allah katında değerli olmaya gayret eder, riyakâr ise dini istismar ederek insanlar arasında prim yapmaya çalışır. Eğer bir kimse bir yerlere gelmek ve dünyevî birtakım menfaatleri elde etmek için mutlaka dikkat çekme gereği duyuyorsa bunu bilgisi, görgüsü, yeteneği, hüneri, kaliteli işi, nezaket ve zarafeti ile yapmalıdır, takva ve vera imajı ile değil. İhlas, bir şeyin bizatihi halis olmasıdır. Som altın diyoruz ya, onun gibi bir şey. Bu sebeple saf tevhid inancını ifade eden Kur’an’ın tertip itibariyle 112. süresine de “İhlas” adı verilmiştir. İhlaslı sayılmak için saf niyet yeterli değildir. İhlas için iyi niyetle birlikte şunlar da gereklidir: 1- Sağlam bir iman, 2- Kitap ve sünnete uygun salih amel, 3- Ticari faaliyetlerde dürüstlük, 4- İnsanlar arası ilişkilerde samimiyet. Dilimizde ve kültürümüzde samimiyet; hasbi olmak, karşılık beklemeden sırf iyi ve faydalı olduğu için yapmak ve içtenlik anlamlarına gelir. İhlas ve samimiyet, sadece inanç ve ibadette cari olan bir husus değildir. Samimiyet, kişinin karakteri ile özdeşleşmeli ve hayatın bütün alanlarına nüfuz etmelidir. İşte samimiyet dürüstlük, dostlukta samimiyet ise yakınlıktan ziyade hasbilik şeklinde tezahür eder. Hayır işlerinde içinden gelerek değil de “El âlem ne der.” anlayışı ile hareket etmek ya da bir kötülükten sırf “el âlem ne der” düşüncesi ile sakınmak ihlassızlığın, riyakarlığın ta kendisidir. İhlas, Allah ile kul arasında bir sırdır. Öyle bir sır ki, onu melek bilip yazamaz, şeytan bilip bozamaz. Çünkü ihlas, kalbin amelidir. İhlas ve samimiyet dindarlığın kalitesini tayin eden yegâne ölçüdür. İhlas, kişinin kalbini, beynini, şahsiyetini her türlü malayaniden sıyırarak başlangıçta Allah’ın yaratmış olduğu orijinal tabiata, fıtrata dönmesidir. İhlas, faal bir akıl, güçlü bir irade ve temiz bir kalp ile elde edilir. İhlas, kişinin hayattaki önceliklerinde ve değer yargılarında da müşahede edilebilir.  Gerçekleştiği alana göre ihlasın kazandığı mahiyet şöyledir:

• İnançta ihlas, Allah’a iman ve teslimiyettir.
• İbadette ihlas, salih amel, ameli Allah için ve usulüne uygun bir şekilde ifa etmektir.
• İş hayatında ihlas, helalinden kazanma hassasiyeti, kaliteli hizmet sunmak ve kaliteli ürün imal etmektir.
• İnsani ilişkilerde ihlas, menfaat beklemeden yardımlaşmak, bir işi iyi desinler diye değil, iyi olmak görevimiz olduğu için öyle yapmaya çalışmaktır.

Hülasa ihlas ve samimiyet; hayata, işe, söze, davranışa ve davranışın sahibine değer katan eşsiz bir değer kaynağıdır.     [1] İsmail Karagöz, Dini Kavramlar Sözlüğü, İhlas Mad.

Mukadder Ârif YÜKSEL

Yazar