DEĞERLER EĞİTİMİ VE KARAKTERLİ GENÇLİK

Çocuklara ve gençlere kazandırmak istediğimiz¸ yetişkinlerde de var olmasını beklediğimiz değer kavramı anlamsal karşılığını¸ "Bir toplum veya bir inanç ve ideoloji içinde veya insanlar arasında kabul edilmiş¸ benimsenmiş ve yaşatılmakta olan toplumsal¸ insanî¸ ideolojik veya ilahi kaynaklı her türlü duyuş¸ düşünüş¸ davranış¸ kural veya kıymetler" olarak bulur.

İnsanın davranışlarında kendi yaşantısı marifetiyle kasıtlı ve istenilen yönde değişiklikler meydana getirme olarak tanımlanan eğitim¸ sadece akademik bilgi aktarımı değildir. Eğitimin fonksiyonları düşünüldüğünde sosyalleşme¸ toplum değerlerine ayak uydurma ve kendini gerçekleştirme de eğitimin temel fonksiyonlardan bazılarıdır.

Eldeki teknik bilginin değer yargılarının süzgecinden geçirilmeden kullanılması insanlığı yok olmaya¸ mahvolmaya sürükleyebilir. İşte bu noktada bireyin kişiliği¸ karakteri ve eğitim kapsamında kazandırılması planlanan değerler¸ eğitimin bu fonksiyonlarını gerçekleştirmesi açısından önemlidir. Burada açıklanmasına ihtiyacımız olan üç temel kavram söz konusudur; kişilik¸ karakter ve değer.

Kişilik¸ bireyin kendisinden kaynaklanan ve onu diğerlerinden ayıran tutarlı duygu¸ düşünüş¸ davranış kalıpları ve iç süreçlerdir

Karakter ise¸ insanın doğuştan yapısında var olan ve çevre koşullarına bağlı olarak ortaya çıkan eğilimlerin tümüdür. Buradan hareketle karakter¸ kişiliğin bir tür iskeleti olarak ifade edilebilir.

Öz yapı¸ seciye olarak da adlandırabileceğimiz karakter¸ bir kimsenin veya bir insan grubunun tutumu; duygulanma ve davranış biçimi; üstün¸ manevî özellik ve felsefî anlamda da bireyin kendi kendisine egemen olmasını¸ kendi kendisiyle uyum içinde bulunmasını¸ düşünüş ve hareketlerinde tutarlı¸ sağlam kalabilmesini sağlayan özellikler bütünüdür. Sağlam bir karakter altyapısına sahip çocuğun ileride kişiliğini geliştirmesi¸ kendisine ve topluma faydalı olması çok daha kolay olacaktır.

Çocuklara ve gençlere kazandırmak istediğimiz¸ yetişkinlerde de var olmasını beklediğimiz değer kavramı anlamsal karşılığını¸ "Bir toplum veya bir inanç ve ideoloji içinde veya insanlar arasında kabul edilmiş¸ benimsenmiş ve yaşatılmakta olan toplumsal¸ insanî¸ ideolojik veya ilahi kaynaklı her türlü duyuş¸ düşünüş¸ davranış¸ kural veya kıymetler" olarak bulur.

Değerler¸ kişinin yaşamına yol gösteren ilkelerdir. Lider ve uygar toplumların oluşması için bireyin sahip olması gereken kültürler ve toplumlar üstü tutumların tümüdür.

Toplumsal anlamda değerler¸ toplum tarafından en iyi¸ en doğru ve en faydalı olduğu kabul edilen genelleştirilmiş davranış prensipleridir. Sorumluluk¸ liderlik¸ adalet¸ yardımseverlik¸ özgüven¸ dostluk¸ doğruluk¸ sabır¸ saygı¸ özdenetim bazı değerler olarak örnek verilebilir.

Karakter eğitimi¸ insanın ilk altı yılında oluşmaya başlayan kişilik altyapısı¸ ilk ve ortaokul çağında ahlakî gelişim¸ lisede ise oluşan bu potansiyelleri kullanabilme beceri ve farkındalıkları kazandıracak karakter şekillendirme çalışmalarıdır. Diğer bir ifadeyle başta aileler olmak üzere okul ve çevre faktörlerinin dinamik etkisi göz önüne alınarak kişide; Etik Bilgi - Etik Duygu - Etik Davranış döngüsü oluşturacak sistemci ve bütüncül çalışmaların genel ifadesidir.

Değerler eğitiminin hedefleri şöyle sıralanabilir:

-  Temel değerleri pekiştirmek¸

-  Yeteneklerin bilgiye dönüşerek hayata geçmesini sağlamak¸

-  Kişinin kendini tanımasını ve yeteneklerinin farkına varmasını sağlamak¸

-  Kültürel çoğulculuğu içselleştirmiş¸ dünya vatandaşı bireyler yetiştirmek¸

-  Bilgiyi doğru kullanan liderlik tipinin oluşmasına katkı vermek.

Değerler eğitimi süreci yalnızca aktarılacak bir içerik ve klasik ders anlatımı değildir. Aktarılmak istenen değerin duygu¸ düşünce ve davranış olarak net bir tanımlamasının olması gerekir. Değerler eğitiminin aktarım metotları örnek olayları¸ hikâyeleri¸ filmleri izlemek¸  incelemek ve üzerinde konuşmanın yanı sıra ilgili değerin gerektirdiği davranışın bizzat yapılmasıdır. Değerlerin kazandırılmasında zengin kültürümüzden örnek şahsiyetlerin hayatlarının incelenmesi¸ varsa onlarla ilgili hazırlanmış filmlerin izlenmesi ve en önemlisi onların gösterdiği tutum ve davranış örneklerinin günümüzde karşılığını bulacak şekilde tekrarlanması yöntemleri izlenebilir. Tutum ve davranışın bizzat yapılması duygu aktarımı noktasında en önemli noktadır.

Tüm bu süreç doğru işletildiğinde dürüst¸ güvenilir¸ kendisiyle birlikte başkalarını da düşünen¸ davranışlarının olası tüm sonuçlarını hesaba katan¸ sorumluluk sahibi¸ insanların kendi yaşamları hakkında karar verme haklarına saygı gösteren¸ adaletli ve çevreye duyarlı insanlardan oluşan bir gelecek inşa edilebilir.

Bizler yetişkinler olarak sürekli gençlerin olumsuz olduğunu düşündüğümüz davranışlarından yakınmak yerine; gelecek nesillerin tüm insanlık için geçerli olan bu evrensel değerleri benimsemiş¸ bilgi toplumunun ihtiyaçlarına cevap verebilecek donanıma sahip ve ilkeli gençler olarak yetişmeleri için önemi büyük olan değerlerimize sahip çıkmalı¸ bu değerlerin uygulanması noktasında en azından onlara örnek olmalıyız.