BERCESTELER ARASINDA

"Aşk nedir o halde? Bugünün materyalist ve felsefî bakış açısı ile bulandırdığımız¸ toprağın altına gömüp nefessiz bıraktığımız şey midir? Yoksa muhabbetin kaynağı olan Yaratıcı'dan ötürü duyduğumuz karşılıksız ve aşkın (transcendental) his midir?"

Bercesteler hakkında yapılan yeni bir çalışma¸ Berceste Dergisi Genel Yayın Yönetmeni olan Vedat Ali TOK tarafından yayımlandı ve 2013 yılının Nisan ayında okuyucuları ile buluştu.  Toplam 206 sayfadan oluşan eser¸ Berceste Yayınları'ndan çıktı. Çalışmada¸ Necâtî¸ Ahmet Paşa¸ Muhibbî¸ Fuzûlî¸ Bâkî¸ Zâtî¸ Taşlıcalı Yahy⸠Nâbî¸ Şeyh Gâlib¸ Koca Râgıb Paşa¸ Şemseddin Sivâsî¸ Necip Fâzıl¸ Mehmet Âkif¸ Ziya Paşa¸ Yahya Kemal¸ Faruk Nafiz gibi birçok şairin 55 beyitine yer veriliyor. Sahibi belli olan bu mısralardan başka¸ kimin dile getirdiği belli olmayan Lâedrî beyitler de kitaptaki yerini alıyor.

Yazar¸ aşk ile başlıyor söze ve aşkla¸ şevkle anlatıyor bize kâinatın mayası olan sevgiyi ve muhabbeti. Önce Fuzûlî'nin meşhur mısralarından damıtıyor sevgiyi¸ aşkı:

Aşk imiş her ne var âlemde

İlim bir kîl ü kâl imiş ancak

Peki¸ aynı zamanda âlim bir şahsiyet olan Fuzûlî¸ nasıl olur da ilmi boş konuşmadan ibaret görür? Bu soruya cevap sadedinde Vedat Ali Tok¸ uzun uzun anlatıyor bize Fuzûlî'nin meramını. Eğer aşk yoksa ilim tek başına insanı kurtaramaz. Rıza düşüncesi yoksa öğrenme ancak dedikodudan ibarettir.

Fuzûlî'nin aşk ateşi bu beyitle bitmiyor elbet¸ daha pek çok şiire konu oluyor. Kerbelâ'nın yakıcı güneşi¸ sıcak çölü ile kavrulan ve kanlı gözyaşları ile kâğıtlara dökülen mısralar¸ önce Fuzûlî'yi¸ sonra bu mısraları okuyanların yüreğini yakıyor. Daha sonra şairin yanan yüreği¸ gam meclisinde bir neye dönüşüyor ve bu ney¸ ilâhî sırları açıklıyor.

Aşk nedir o halde? Bugünün materyalist ve felsefî bakış açısı ile bulandırdığımız¸ toprağın altına gömüp nefessiz bıraktığımız şey midir? Yoksa muhabbetin kaynağı olan Yaratıcı'dan ötürü duyduğumuz karşılıksız ve aşkın (transcendental) his midir? Yazar¸ kitabın pek çok yerinde aşka değiniyor¸ ama bir yer var ki sanki her şeyi özetliyor: " ‘...ve aşk…' diyebileceğimiz bir cümle kurmak hadsizliktir. Çünkü aşkı tarifte sınır yoktur."

Beyitlerin izahını yaparken¸ merhamete¸ insafa¸ doğruya¸ iyiye ve bunun gibi daha pek çok güzel haslete yönlendiriyor. Kitap¸ ne kadar tecrübeli olursa olsun¸ tüm edebiyat öğretmenlerine¸ öğrencileri ile paylaşabilecekleri güzel anekdotlar içeriyor. Okuyanların kendilerine düstur edinebilecekleri birçok hakikat ve nasihat de satırlar arasında yerini almakta…

Yazar¸ her bir bercesteyi açıklarken¸ beyitlerin sahibi olan şairler hakkında kısa ve öz bilgiler veriyor. Ayrıca¸ tarihimize ait kesitlerden de bahsederek okuyucunun ufkunu açıyor. Özellikle sultan şairlerin seçkin beyitlerini açıklarken¸ padişahların dönemleri hakkında bizleri aydınlatıyor. TOK¸ Divan Edebiyatı şairlerinin yanı sıra¸ Mehmet Âkif¸ Yahya Kemal¸ Faruk Nafiz ve Erdem Beyazıt gibi Cumhuriyet Dönemi şairlerini; Seyrânî gibi halk şairlerini de eserine konuk etmiş. Böylece sadece klasik kültüre değil¸ yeni edebiyat ve halk edebiyatı sahalarına da vakıf olduğunu göstermiş oluyor. Bir bercesteyi açıklarken¸ başka şairlerin şiirlerini de örnek göstermiş¸ onlar üzerinde de yorumlar yapmıştır. Böylelikle¸ şerhi yapılan beyitlerin sayısı yüzü aşmıştır. Buna ek olarak açıklamalardaki nükteler¸ anlatılan kısa hikâyeler¸ hem beyitin hem de izahının zihne daha kolay yerleşmesini sağlamaktadır. Yazar ayrıca beyit açıklamalarını Divan Edebiyatının temel kaynaklarından olan Kur'ân-ı Kerîm'den ayet mealleri ve hadislerle güçlendirmiş. Tüm bu özellikleriyle eser¸ şerh çalışmalarına bir katkı olarak karşımıza çıkmış oluyor.

Vedat Ali TOK¸ Bercesteler Arasında¸ Berceste Yayınları¸ Kayseri 2013¸ 206 s.